قال به معنای کوره زرگری است و قالکاری (که گاهی اوقات به صورت غالکاری نیز نوشته می‌شود) فرآیندی پیرومتالورژی است که طی آن فلزات گرانبها مثل طلا و نقره در کوره و با ذوب شدن، از ضایعات و مواد زائد حاوی این فلزات مانند قطعات و بردهای الکترونیکی یا خاک های معدنی، جدا می شوند تا بعد در یک پروسه بازیابی شیمیایی، بازیافت گردند. به کسی هم که این ضایعات را در کوره قالکاری ذوب می کند تا فلزات گرانبها را جداسازی نماید، قالکار می گویند. قالکار باید از تخصص و مهارت زیادی برخوردار باشد و به اصول کار با کوره و انواع ضایعات و مواد حاوی طلا و نقره آشنا باشد.


فرآیند قالکاری چگونه است؟

  • ابتدا ضایعاتی که قابل سوزاندن هستند را می سوزانند.
  • ضایعات یا خاک معدنی یا خاکستر به دست آمده از مرحله قبلی را با مقداری اکسید سرب و نقره و گاهی مس در کوره قالکاری ذوب می کنند. سرب و نقره کمک می‌کند تا ذرات طلا بهتر بازیافت شوند. درواقع دلیل اضافه کردن سرب یا نقره و یا مس، آن است که این فلزات، فلزات گرابنها مثل طلا و نقره را در خود جذب کرده و بدین طریق از ضایعات و مواد مزاحم جداسازی می کنند. البته اکسید سرب به این علت هم به کوره اضافه می شود، چون باعث اکسید شدن فلزات پایه و جمع کردن این اکسید ها در خود می شود.
  • مقداری خاکستر و فلاکس مثل سدیم کربنات  بوراکس به مذاب اضافه می کنند تا فلزات پایه و سرب اکسید شوند.
  • طلا و نقره و فلزات گروه پلاتین به دلیل این که اکسید نمی شوند در ته مذاب ته نشین می شوند.
  •  با کج کردن کوره یا به کمک انبر، ناخالصی‌ها و سرب مذاب را از کوره بیرون می‌ریزند و درنتیجه سرباره و اکسیدهای روی مذاب جداسازی می شود.
  • در پایان نقره و طلا و مقداری سرب که در کف کوره باقی مانده اند، به شکل یک قرص که قرص نقره نامیده می شود از کوره بیرون آورده شده و سرد می شود.
  • قرص نقره را با روش های مکانیکی مثل استفاده از چکش و فرچه های مخصوص از سرباره و ذرات سرب پاک سازی می کنند و درنهایت آن را اسیدکاری و تیزاب کاری می نمایند و طلا و نقره و فلزات گروه پلاتین را جداسازی، بازیابی و استخراج می کنند.

نکته: از آنجایی که سرب و اکسید سرب مواد خطرناک و سرطان زایی هستند، لازم است که فرآیند غالکاری در زیر هود کوره که به سیستم تصفیه هوا مجهز است انجام شود. همچنین بعضی از افراد برای این که از سرب استفاده نکنند فقط از مس یا نقره به همراه مقداری فلاکس مثل بوره و سدیم کربنات استفاده می کنند.

قرص نقره به دست آمده از فرآیند قالکاری

چه مواد و ضایعاتی را می توان قالکاری کرد

تقریبا هر موادی که حاوی طلا، نقره و فلزات گروه پلاتین باشند می توانند در کوره قالکاری بازیافت شوند. خاک های معدنی حاوی فلزات گرانبها، خاک ها و گردهای کف کارگاه های زرگری و طلا سازی، انواع قطعات الکترونیکی، بردهای کامپیوتری و بردهای موبایل از موادی هستند که به صورت گسترده به روش قالکاری بازیافت می شوند و طلا و نقره آنها بازیابی می گردد.

قالکاری ضایعات الکترونیک

ضایعات الکترونیک مثل قطعات و بردهای الکترونیکی، رایج ترین ضایعاتی هستند که با روش غالکاری بازیافت می شوند؛ چرا که این روش نسبت به روش های دیگر مثل روش شیمیایی بازدهی بیشتری دارد.

خاک طلا

خاک های معدنی طلا نیز از دیگر موادی هستند که می توان به روش غالکاری از آنها طلا استخراج کرد. در این مورد پیشتر مطلبی با عنوان استحصال طلا از خاک و سنگ طلا منتشر کرده ایم که می توانید آن را مطالعه فرمایید.

خاک کف کارگاه های طلاسازی

در کارگاه های طلاسازی، در کف کارگاه ها همیشه مقداری گرد طلا وجود دارد که البته این گرد طلا با گرد و غبار و خاک کف زمین مخلوط شده است. طلاسازها این خاک را جمع آوری می کنند و هر چند وقت یک بار به نزد غالکار می روند تا ایشان خاک را ذوب کند و طلا را از خاک استخراج کند.

موارد و تجهیزات مورد نیاز

کوره قالکاری

  • کارگاه به متراژ مناسب که در محیط صنعتی واقع شده باشد.
  • کوره قالکاری به همراه ابزار مورد نیاز مثل انبر، چنگک و …
  • وسایل شیمیایی برای اسید کاری و تیزاب کاری قرص نقره و بازیابی طلا و نقره و فلزات گروه پلاتین
  • وسایل ایمنی مثل ماسک و شیلد محافظ صورت
  • کوره بوته ای کوچک به همراه لوازم مورد نیاز مثل بوته، مشعل و … جهت ذوب طلا و نقره
  • آسیاب جهت آسیاب کردن موادی که قرار است قالکاری شوند ( در صورت نیاز)
  • سیستم تصفیه بخار و دود کوره که بگ فیلتر نامیده می شود.

سیتم تصفیه دود و بخارهای کوره – بگ فیلتر

یکی از تجهیزاتی که حتما باید در کارگاه قالکاری وجود داشته باشد، سیستم تصفیه دود و بخارهای کوره است. از انجایی که در کوره قال، از سرب و اکسید سرب استفاده می شود، بخار و دودهای کوره حاوی مقدار زیادی سرب می باشند که بسیار سرطان زا هستند. بنابراین حتما باید از سیستم بگ فیلتر استفاده شود تا این دودها جذب و تصفیه شوند. البته بعضی از قالکار ها به جای سرب از مس برای جمع آوری طلا و نقره استفاده می کنند که از نظر نگارنده در این حالت هم باید از بگ فیلتر استفاده کرد.

بگ فیلتر جهت تصفیه دود کوره قالکاری

متاسفانه مشاهده شده است که بعضی از کارگاه ها که از سرب هم استفاده می کنند، مجهز به بگ فیلتر نیستند و دودهای کوره را مستقیم به فضای بیرون انتقال می دهند که باعث می شود نه تنها به محیط زیست و افراد ساکن در آن منطقه آسیب بزنند، بلکه خطرات بسیار جدی را نیز متوجه خود و کارکنان کارگاه می کنند.

سرمایه مورد نیاز برای راه اندازی کارگاه قالکاری

سرمایه مورد نیاز برای راه اندازی کارگاه قالکاری به عوامل مختلفی بستگی دارد (به عنوان مثال این که می خواهید در چه حجمی کار کنید یا محل کار قرار است خریداری شود یا اینکه اجاره گردد). به طور کلی بخش اعظم هزینه ها را خرید یا اجاره مکان کارگاه، سیستم تصفیه دود کوره و خود کوره تشکیل می دهد که قیمتهای آن را می توانید از سازندگان کوره و بگ فیلتر بپرسید. البته از سایت های آگهی اینترنتی نیز می توانید کمک بگیرید.

کتاب آموزش بازیافت شیمیایی طلا و نقره

کتاب آموزش بازیابی طلا و نقره

اگرچه در کتاب آموزش بازیافت شیمیایی طلا و نقره، به روش قالکاری پرداخته نشده است، اما باید توجه داشت که در روش قالکاری هم باید در نهایت قرص ها یا شمش های تولیدی را اسیدکاری و تیزاب کاری کرد و فلزات گرانبهای موجود را جداسازی و بازیابی نمود. ضمن آنکه همه مواد ( مثل جواهرات یا بعضی از قطعات الکترونیکی همچون سی پی یوها) را نمی توان قالکاری کرد، بلکه باید برخی را به روش شیمیایی کار کرده و طلا و نقره آنها را استخراج نمود. بنابراین در روش قالکاری هم آشنایی با روش شیمیایی یک امر ضروری و لازم است و درواقع حتی اگر قصد دارید که از روش غالکاری استفاده کنید، باز هم باید با روش شیمیایی آشنا و مسلط باشید.

در صورتی که با روش شیمیایی آشنا نیستید یا مهارت کافی در آن ندارید، پیشنهاد می کنیم کتاب آموزش بازیافت شیمیایی طلا و نقره را مطالعه فرمایید. این کتاب که مواردی همچون نحوه حل کردن نقره، حذف فلزات پایه، رفع آلودگی قلع، تیزاب کاری طلا و … را به طور کامل و مرحله به مرحله توضیح داده است، از طریق لینک زیر قابل تهیه است:

دانلود نسخه محدود کتاب آموزش بازیافت شیمیایی طلا و نقره



مطالب مرتبط: