سولفات مس (کات کبود)

سولفات مس یا کات کبود یکی از نمک‌های مهم فلز مس است که کاربردهای زیادی در کشاورزی و صنایع مختلف دارد. این ماده شیمیایی توانایی بالایی در از بین بردن باکتری‌ها، جلبک‌ها، علف‌های هرز، حلزون‌ها و قارچ‌ها دارد و این باعث شده است که از آن به طور گسترده در تولید سموم کشاورزی یا برای ضدعفونی کردن آب استخرها و مخازن استفاده شود. در ادامه بیشتر در مورد این ماده شیمیایی مهم توضیح خواهیم داد.

خصوصیات فیزیکی و شیمیایی کات کبود

سولفات مس با فرمول شیمیایی CuSO4 به دو صورت آبدار و بدون آب تولید می‌شود. شکل بدون آب آن دارای رنگ خاکستری مایل به سفید و در حالت پودری است، در حالی که سولفات مس آبدار به رنگ آبی روشن است. این ماده در آب به راحتی حل می‌شود و در متانول نیز محلول است، اما در اتانول و استون حل نمی‌شود. لازم به ذکر است که کات کبود نقطه ذوبی برابر با 110 درجه سانتی‌گراد دارد و درواقع در این دما تجزیه می‌شود.

کاربردهای سولفات مس

سولفات مس کاربردهای فراوانی دارد. عمده مصرف این ماده شیمیایی در کشاورزی است و به طور گسترده از آن به عنوان کود شیمیایی تأمین کننده عنصر مس مورد نیاز خاک یا برای از بین بردن آفت و علف‌های هرز استفاده می‌شود.

از این ماده همچنین برای از بین بردن جلبک‌های موجود در آب استخرها، مخازن و یا حتی آکواریوم‌ها، سنتز مواد آلی، تولید رنگ به ویژه رنگ‌های مورد استفاده در شیشه و سرامیک، تولید مکمل غذایی دام و طیور، آبکاری، چسب سازی، تولید کاتالیست، به عنوان یکی از مواد اولیه بتن، باتری سازی، حفظ و نگهداری چوب در برابر کرم های چوبی، تصفیه و حذف برخی از گازها نظیر کلرید هیدروژن و سولفید هیدروژن، رنگ آمیزی آلومینیوم، تولید سایر ترکیبات مس مانند سیلیکات مس یا کربنات مس، حذف ناخالصی ها از محلول سولفات روی در فرایند استخراج روی از سنگ معدن، به عنوان فعال ساز در تهیه کربن فعال و … استفاده می‌شود.

تولید سولفات مس

سولفات مس به صورت صنعتی از طریق الکترولیز فلز مس با سولفوریک اسید غلیظ یا اکسید مس با سولفوریک اسید رقیق تهیه می‌شود. البته روش‌های مختلفی برای تولید آن وجود دارد و هر تولیدکننده‌ای بسته به شرایط خود از یکی از این روش‌ها استفاده می‌کند. لازم به ذکر است که در سطح جهان صدها کارگاه و کارخانه تولید کات کبود وجود دارد و مصرف جهانی آن 275 هزار تن در سال تخمین زده می‌شود.

نگهداری و انبارش سولفات مس

سولفات مس باید در بسته‌بندی مناسب و دربسته و در جایی خشک و خنک، دارای تهویه مناسب، به دور از نور خورشید، آب، رطوبت و مواد ناسازگار نگهداری و انبار شود.

نکات ایمنی

هنگام استفاده از سولفات مس باید از ماسک، دستکش و عینک محافظ استفاده کنید. همچنین باید طوری از آن استفاده کنید که تولید گرد و غبار از آن و درنتیجه ورود ذرات آن به مجرای تنفسی به حداقل برسد و از تماس پوست و چشم با آن نیز باید جلوگیری نمایید. پس از کار کردن با آن هم باید دست‌ها را با آب و صابون به خوبی بشویید.