دی اکسید منگنز یک اکسید فلزی مهم است که چون از مشتقات عنصر منگنز و یک اکسیدکننده قوی است، اهمیت و کاربردهای زیادی در صنایع دارد. این ماده شیمیایی در طبیعت در قالب سنگ معدنی پیرولوزیت یافت می‌شود و به صورت مصنوعی نیز چه به شکل صنعتی و به شکل آزمایشگاهی تولید می‌گردد.
خصوصیات فیزیکی و شیمیایی
دی اکسید منگنز با فرمول شیمیایی MnO2 به شکل پودری سیاه، خاکستری یا قهوه‌ای رنگ و نامحلول در آب است که حداکثر می‌تواند حاوی 63.2 درصد منگنز و 36.8 درصد اکسیژن باشد و چند درصد باقی‌مانده نیز آب خواهد بود. لازم به ذکر است که دمای ذوب این ترکیب شیمیایی 535 درجه سانتی‌گراد است که درواقع در این دما تجزیه می‌گردد و به اکسید منگنز و اکسیژن تبدیل می‌شود.
دی اکسید منگنز معدنی
همان‌طور که گفته شد این ترکیب شیمیایی به صورت معدنی هم در طبیعت وجود دارد. دی اکسید منگنز معدنی به صورت رشته‌ای، دانه‌ای یا دندریتی یافت می‌شود و سنگ آن ترد و شکننده است و سطح شکست رشته‌ای دارد. بلور پیرولوزیت کدر می‌باشد و دارای جلای فلزی است و رنگ خاکه آن سیاه آهنی است و در اثر حرارت اکسیژن خود را از دست می‌دهد و اگر با کربنات سدیم حرارت داده شود، دانه‌هایی به رنگ سبز مایل به آبی ایجاد می‌کند.
منگنز معمولاً به مقدار کم در سنگ‌ها وجود دارد. به طور کلی این کانی ثانویه است و در محیط‌های رسوبی یافت می‌شود. در ایران مهم‌ترین معادن منگنز در ناحیه نارنج قم، رباط کریم تهران، چاه باشی اصفهان، ناریگان یزد و حسن آباد جنوب تهران وجود دارند.
نحوه تولید دی اکسید منگنز
همان‌طور که گفته شد این ماده شیمیایی به صورت مصنوعی هم تولید می‌گردد. در روش شیمیایی آن را از واکنش سنگ معدنی دی‌اکسیدمنگنز، آب و دی نیتروژن تترا اکسید تولید می‌کنند. در این واکنش سنگ معدنی تبدیل به نیترات منگنز می‌شود که آن را در دمای چهارصد درجه سانتی‌گراد حرارت می‌دهند تا به منگنز دی‌اکسید تبدیل شود.
مصارف منگنز دی اکسید
دی اکسید منگنز به دلیل قدرت اکسیدکنندگی، رسانایی و قطبی‌زدایی‌اش کاربردهای زیادی در صنایع دارد. به طور مثال از این ماده شیمیایی برای ساخت باتری‌ها، تولید طیف وسیعی از مواد شیمیایی منگنزدار مثل سولفات منگنز، کربنات منگنز و پرمنگنات پتاسیم، جهت تولید شیشه، ساخت کبریت، به عنوان عامل پولیش، ساخت آجرهای رنگی، به عنوان رنگ‌دانه یا همان پیگمنت در رنگ‌سازی، تولید روغن جلا، موم و واکس، در صنایع متالورژی و ذوب آهن و فولاد، در صنایع نساجی و بسیاری از صنایع دیگر استفاده می‌شود.
نگهداری، انبارش و مسائل ایمنی
دی اکسید منگنز را باید در مخازن محکم و دربسته و در مکانی خنک، خشک و عاری از آب و رطوبت، دارای تهویه کافی و به دور از مواد کاهنده و قابل اشتعال نگهداری کنید. همچنین باید از تماس آن با چشم و پوست خودداری کرد و در صورتی که تماس اتفاق افتاد، نواحی تماس یافته را فوراً به مدت پانزده دقیقه با آب زیاد شستشو داد. ضمناً از بلع این ماده یا استنشاق ذرات و گرد و غبار آن نیز باید خودداری نمود.
