پودر روی که در بازار به نام‌های پودر زینک یا گرد روی هم معروف است، پودری خاکستری‌رنگ و خالص از فلز روی است که در فرایند استخراج روی از سنگ معدن، با تغلیظ بخار خالص روی به دست می‌آید.


خصوصیات شیمیایی و ظاهری

پودر روی خاکستری مایل به آبی، بدون بو، نامحلول در آب و با فرمول شیمیایی Zn است. این ماده شیمیایی بسیار قابل اشتعال است به طوری که گاهی به عنوان سوخت در موشک‌های مدل استفاده می‌شود. البته در شرایط عادی بسیار پایدار است و اگر به درستی نگهداری و انبار شود مشکلی پیش نخواهد آمد. دمای ذوب این پودر فلزی حدود چهارصد و بیست درجه سانتی‌گراد است، دمای جوشش نهصد و هفت درجه سانتی گراد می باشد و در اسیدهای رایج معدنی مثل سولفوریک اسید و جوهرنمک (اسید کلریدریک) حل می‌گردد.

پودر روی

روش تولید پودر روی

همانطور که اشاره شد این پودر در فرایند استخراج روی از سنگ معدن یا در پروسه ذوب شمش روی، با تغلیظ بخار خالص روی تولید می شود، اما روش های مختلفی برای تولید این محصول شیمیایی پرکاربرد وجود دارد. لازم به ذکر است که گرد روی در دو گرید صنعتی و شیمیایی و در بسته بندی های مختلف در بازار موجود است.

کاربردهای پودر روی

این ماده شیمیایی کاربردهای زیادی در صنایع مختلف دارد که در زیر برخی از آن‌ها را نام برده‌ایم:

  • برای تولید بعضی از ترکیبات روی مثل کربنات روی
  • در صنایع داروسازی برای ساخت مکمل دارویی روی
  • گرد روی کمی خصوصیت انفجاری دارد، از این رو از آن می توان در تولید بعضی از مواد منفجره ارزان قیمت استفاده کرد.
  • در ساخت باتری‌های قلیایی و الکتریکی
  • برای گالوانیزه کردن فولاد
  • جهت استخراج فلزات گرانبها یا ساخت لحیم نقره
  • برای تولید رنگ های ارزان قیمت نیز از پودر روی استفاده می شود تا از خوردگی و زنگ زدگی سطح جلوگیری کند. از رنگهای ساخته شده با پودر روی را در سازه های بزرگ مانند سکوهای نفتی دریایی و به طور کلی تجهیزات و سازه های دریایی و همچنین پل ها استفاده می شود.
  • این ماده شیمیایی در آبکاری فلزات و آلیاژهای مختلفی نظیر برنج و نیکل به کار می رود.
  • جهت تولید آلیاژهایی مثل برنج و زاماک
  • برای ساخت برخی مواد شیمیایی مثل کربنات روی، گلوکونات روی، کلرید روی، پریتیون روی، متیل روی، دی اتیل روی و سولفید روی
  • استفاده به عنوان پوشش ضد خوردگی
  • استفاده به عنوان یک عامل کاهنده
  • در صنعت آرایشی و بهداشتی جهت تولید دئودورانت ها و شامپوهای ضد شوره

کاربرد گرد روی در بازیابی فلزات گران‌بها

در بازیابی فلزات گران‌بها این ماده یک رسوب‌دهنده فلزات گران‌بهای گروه پلاتین به شمار می‌آید. همچنین از آن برای جداسازی طلا از محلول های سیاینیدی نیز استفاده می شود. در این روش پس از فیلتر کردن محلول سیانیدی و حذف اکسیژن از آن، محلول به يک مخزن مخروطي شکل انتقال داده می‌شود و پودر روی و نمک‌های سرب مانند نيترات سرب يا استات سرب به آن اضافه می‌گردد که پس از اضافه شدن روي، طلا رسوب می‌کند.

پودر روی

نکات ایمنی در نگهداری یا استفاده از پودر روی

  • همان‌طور که گفته شد، پودر روی بسیار آتش‌زا است. بنابراین باید آن را از آتش، جرقه یا مواد قابل اشتعال دور نگه داشت و حتما آن را در ظروفی دربسته و محکم و درجایی خنک و دارای تهویه مناسب و به دور از رطوبت و گرما نگهداری و انبار کرد.
  • در یک آتش‌سوزی احتمالی دود و گازهای سمی تولید می‌کند.
  • در تماس با اسیدها، بازها و حتی آب، ممکن است باعث ایجاد آتش‌سوزی شود. به طور کلی این ماده شیمیایی با آب، گوگرد، بازها و اسیدهای قوی، گرما، حلال های کلر، آمین ها و کادمیوم ناسازگار است.
  • بلع این ماده می‌تواند باعث آسیب به معده، مسمومیت و استفراغ شود.
  • در صورت تماس پودر روی با چشم و پوست، نواحی مورد نظر را با آب فراوان شستشو دهید و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید. هنگام استنشاق پودر روی و تحریک سیستم تنفسی نیز به محیط باز بروید.


مطالب مرتبط: