مطالب آموزشی پیرامون شیمی، مواد شیمیایی و استخراج فلزات گران‌بها
طرح توجیهی بازيابي نقره از فیلم‌های عكاسي و راديولوژي و محلولهای ظهور
طرح توجیهی مورد بررسي، بازيابي نقره از فيلم عكاسي و محلول ظهور فیلم‌های عكاسي است. اين طرح ازجمله طرح‌های بازيابي بوده كه محصولات حاصل از آن فلز ارزشمند و قيمتي نقره و همچنين محلول ثبوت می‌باشند. در اين طرح توجیهی، فرآيند بازيابي در ارتباط با صنايع عكاسي و استحصال فلز ارزشمند نقره مورد بررسي قرار می‌گیرد. در زیر خلاصه ای از این طرح توجیهی را مشاهده می کنید و در انتهای خلاصه نیز لینک دانلود طرح را به صورت کامل و در فرمت PDF برایتان قرار داده ایم.
نقره
نقره خالص فلزي براق و نسبتاً نرم است که تا اندازه‌ای سخت‌تر از طلاست. زمانی که اين فلز پرداخت شود، داراي درخشندگي می‌شود و می‌تواند ٪٩٥ از نور تابيده به خود را بازتاب نمايد. اين عنصر در ميان کليه فلزات، مقام بهترين رسانا درزمینهٔ گرما و الکتريسيته را دارا است و در زمينه قدرت چکش‌خواری و مفتول شوندگي داراي مرتبه دوم پس از طلا است. چگالي نقره ٥/١٠ برابر آب است، به صورتي که يک متر مکعب از آن داراي وزن١٠٥٠٠ کيلوگرم است. نقره در ٩٦١ درجه سانتی‌گراد ذوب شده و در حدود ٢٢٠٠ درجه سانتی‌گراد می‌جوشد.
طلا و نقره مانند محلولهای واقعي می‌توانند در هر نسبتي با يکديگر مخلوط شده و آلياژ تشکيل دهند. کيفيت نقره و يا به عبارت بهتر عيار آن بر حسب تعداد قسمت نقره خالص در ١٠٠٠ قسمت مخلوط فلزات بيان می‌گردد و به‌طور معمول نقره تجاري داراي عيار ٩٩٩ است. اين فلز جزء عناصر نسبتاً کمياب بوده و از نظر فراواني در قشر جامد زمين، در مرتبه شصت و سومين عنصر قرار دارد. اين عنصر تشکيل دهنده حدود شش درصد از پوسته زمين است.
در هر صورت بايد توجه داشت که در اکثر نقاط، نقره به صورت مواد معدني حاوي ترکيبات نقره ملاحظه می‌شود. حدود سه چهارم نقره توليدي، در حقيقت فرآورده جانبي حاصل از استخراج ساير فلزات است. علاوه بر اين، مقدار مهمي از نقره نيز از طريق بازيابي سکه‌های از رده خارج شده که بايد با مقداري نقره ممزوج شوند و يا از مقدار نقره آن‌ها کم شود، جمع‌آوری می‌گردد. همچنين بازيابي نقره از قراضه‌های صنعتي که ضمناً شامل باقیمانده‌های عکاسي است، با اهميت تلقي می‌گردد.
شماره تعرفه گمركي
محصولات حاصل از اين طرح توجیهی، نقره و داروي ثبوت می‌باشند. نقره به اشكال و گونه‌های مختلف، به‌صورت تركيبي يا خام، روكش يا پايه و … تبادل می‌شود. بنابراين تعرفه‌های گمركي كه براي اين محصول بر اساس گونه‌ها و تركيبات مختلف آن در آمار تعرفه‌های اداره كل گمرك وجود دارد به شرح زير است:
نيترات نقره : ٢٨٤٣٢١٠٠
ترکيبات نقره (به‌استثنای نيترات نقره ) : ٢٨٤٣٢٩٠٠
پيگمانهاي آماده محتوي حداقل١٠ % فلز طلا يا پلاتينوم يا نقره يا پالاديوم : ٣٢٠٧١٠١٠
محلولهای با حداقل ١٠ درصد فلز طلا يا نقره يا پلاتينيوم يا پالاديوم : ٣٢٠٧٣٠١٠
ساير حلال‌های مايع و فرآورده‌های همانند به‌جز محلول با حداقل١٠ درصد فلز طلا يا نقره يا پلاتينيوم يا پالاديم : ٣٢٠٧٣٠٩٠
پودر نقره : ٧١٠٦١٠٠٠
نقره خام ( ازجمله نقره آبکاري شده با طلا با پلاتين): ٧١٠٦٩١٠٠
نقره نيمه ساخته (ازجمله نقره آبکاري شده با طلا يا با پلاتين) به اشکال خام يا نيمه ساخته, يا به شکل پودر: ٧١٠٦٩٢٠٠
فلزات معمولي داراي روکش يا پوشش از نقره, کار نشده يا نيم ساخت : ٧١٠٧٠٠٠٠
طلا آلات يا نقره‌آلات از نقره: ٧١١٤١١٠٠
داروهاي آماده جهت ظهور ثبوت فيلم و كاغذهاي حساس رنگي سیاه‌وسفید براي عكاسي: ٣٧٠٧٩٠١٠
شرايط واردات
شرايط وارداتي كدهاي تعرفه فوق بر اساس قوانين و مقررات وزارت بازرگاني جمهوري اسلامي ايران به شرح جدول زير است:
داروهای ثبوت
داروي ثبوت به‌طورکلی در جهت فرآيند ظهور فيلم در صنايع راديوگرافي (راديولوژي و عكاسي)، دندانپزشكي، پزشكي، گرافيك و مصارف صنعتي كاربرد دارد. بنا به نوع استفاده و كاربرد ميزان غلظت محلول آن متفاوت است. داروهاي ثبوت از ترکيبات مهم و باارزشی در صنعت عکاسي هستند که بر اساس مواد به کار رفته و درصد آن‌ها به داروهاي ثبوت سياه – سفيد، رنگي، تک‌مرحله‌ای و … تقسيم می‌شوند. مواد موجود در داروهاي ثبوت شامل ((اسيد استيک و استات سديم، زاج سفيد و سبز، سولفيت و سولفات سديم، تيوسولفات سديم و آمونیوم و …)) می‌باشند. تجربه نشان می‌دهد عمر داروهاي ثبوت را با انجام اعمالي چون تصفيه محلول و خارج نمودن نقره می‌توان افزايش داد. بدين منظور روش‌های گوناگوني چون بازيابي شيميايي با استفاده از مخازن شيميايي و با روش مبادله يوني و به‌ویژه روش الکتريکي براي بازيابي نقره از درون دارو مورد بررسي قرار گرفته است .
تولید نقره
ميزان ذخيره پايه و اقتصادي نقره جهان به ترتيب از ٤٢٠٠٠٠ و ٢٨٠٠٠٠ کيلوگرم در سال ١٩٩٥ به ٥٧٠٠٠٠ و ٢٧٠٠٠٠ کيلوگرم در سال ٢٠٠٤ افزايش يافته است. کشورهاي لهستان، چين، امريکا، مکزيک، استراليا و کانادا بيشترين ميزان ذخاير دنيا را به خود اختصاص داده‌اند. منابع اصلي نقره از ذخاير مس، مس- نيكل، سرب و سرب-روي هستند كه از كانادا، مكزيك، پرو و ايالات متحده امريكا به دست آمده‌اند. اين فلز در طول پالايش الكتريكي مس توليد می‌شود. مكزيك بزرگ‌ترین تولیدکننده نقره در سال ٢٠٠٠ بوده است که با ٢٧٤٧ تن توليد در حدود ١٥ % توليد ساليانه را به خود اختصاص داده است.
بررسي نياز به محصول با اولويت صادرات
محصولات اين طرح نقره و داروي ثبوت بازيابي می‌باشند. از جهت تأمين داروي ثبوت در كشور مشكلي وجود نداشته و شرکت‌های زيادي توليدكننده اين محصول هستند و نيازي به احداث واحد جديد و يا واردات آن احساس نمی‌شود. نقره با توجه به اينكه فلز ارزشمندي بوده، جزء اموال و دارایی‌ها محسوب شده و به نوعي می‌تواند پشتوانه‌ای براي اقتصاد هر كشور باشد، بنابراين هر چه بيشتر بتوان اين محصول را استخراج و استحصال نمود صرفه اقتصادي بيشتري عايد خواهد شد.
قطعاً چنانچه بازيابي اين فلز گران‌بها به بيشترين مقدار خود برسد، از ميزان وابستگي آن به كشورهاي خارجي كمتر شده و با توجه به قيمت بالاي آن، ارز كمتري از مملكت خارج خواهد شد. از طرف ديگر با صادرات اين محصول به خارج، می‌توان ارزآوري بيشتري عايد نمود. بنابراين می‌توان گفت كه نياز كشور به فلز نقره هميشگي بوده و نمی‌توان حدي براي آن قائل شد. اما از نظر آمار و ارقام جهت احداث واحد بازيابي نقره، به‌طور خلاصه نتيجه بحث عرضه و تقاضا به شرح زير است.
مشاهده می‌شود كه از نظر آمار و ارقام نيز طي مهروموم‌های آتي سالانه حداقل ٤٠ تن كمبود نقره به اشكال مختلف در كشور وجود دارد. قطعاً با بازيابي نقره از محلولهای عكاسي و راديولوژي و استفاده مجدد از نقره می‌توان كمك شاياني به تأمين نقره نمود و بخشي از نياز بازار داخل را پوشش داد.
بررسي اجمالي تكنولوژي و روش‌های بازيابي نقره از فیلم های رادیولوژی و محلولهای ثبوت
ویژگی‌ها و مشخصات فني نقره بازيابي شده تا حد زيادي متأثر از روش بازيابي خواهد بود زيرا اين امر ميزان خلوص آن را تأمين خواهد نمود. در جدول زیر به‌طور كلي روش‌های مختلف بازيابي نقره به همراه درجه خلوص نقره استحصال شده آورده شده است.
در روش‌های غير از الكتروليز كه نقره‌ای با درجه خلوص بالا به دست می‌دهند، نقره حاصل اگر به‌صورت فلز باشد، بايد آن را تغليظ نمود و اگر به حالت تركيباتي از نقره به دست آمده باشد بايد آن را ابتدا احياء نموده و سپس مورد استفاده و يا فروش قرار داد. در هر صورت می‌توان از تمام روش‌ها نقره‌ای تقريباً خالص به دست آورد. نقره حاصل از بازيابي را می‌توان با انجام عمليات سرد و گرم و قالب‌ریزی به اشكال مختلف و مورد نظر تبديل نمود. خواص مكانيكي اجزاي نهايي حاصل از آن به تاريخچه تهيه آن بستگي نداشته و به‌راحتی در كاربردهاي متصور از نقره قابليت استفاده دارد.
روش الكتروليز
در ميان روش‌های فوق، روش الكتروليز، بهترين روش بازيابي نقره است: (مقايسه انواع روش‌های بازيابي در قسمت بعدي آورده شده است) در روش الكتروليز ضمن آنكه محيط اطراف تميز باقي می‌ماند و هیچ‌گونه آلودگي زیست‌محیطی ندارد، نقره‌ای بسيار خالص به دست خواهد آمد. اين روش تنها روشي است كه محلول ثبوت بازيابي شده قابل استفاده مجدد است. در اين روش كليه دستگاه‌های نقره گیر الكتروليزي بر مبناي دو الكترود آند و كاتد طراحي و ساخته می‌شوند. ظرف الكتروليز از جنس فولاد ضد زنگ بوده و بخش‌هایی از سطح دروني آن‌که در تماس با ٣٥ سازمان صنايع كوچك و شهرک‌های صنعتي ايران بازيابي نقره از فيلم و محلول ظهور فيلم الكتروليت است داراي پوشش پی‌وی‌سی سخت است. از نظر هندسي نيز به‌صورت تانک‌های هشت‌گوشه و يا مدور خواهد بود.
آندها از جنس زغال و به‌صورت متصل به نگهدارنده ها، از سقف آويزان شده و حركتي حد فاصل كاتدها خواهند داشت كه با به‌کارگیری پمپ سيركولاسيون محلول فيكس به صورت مداوم در حال چرخش خواهد بود. نحوه قرار گرفتن كاتدها نيز به صورتي است كه به چرخش محلول حالت تلاطمي منظم (از طرف درون تانك به بيرون) خواهد داد. آندها به موتور محرك وصل بوده كه قادرند هم در جهت عقربه‌های ساعت و هم در خلاف جهت آن حركت كنند كه اين امر بازده استحصال نقره را بهبود خواهد بخشيد.
طرز کار روش الکترولیز
هنگامی‌که جريان برقي تا حد چهار ولت از درون الكتروليت محتوي نقره عبور نمايد، نقره بر روي كاتد خواهد چسبيد كه با مرور زمان‌بر ضخامت آن افزوده خواهد شد كه بعد از گذشت چندين هفته و يا حتي چندين ماه بسته به حجم عمليات، كه ضخامت نقره به حدود ١ تا ٢ سانتيمتر رسيد، دستگاه خاموش شده و الكترودها از درون آن خارج خواهند شد. كاتدهاي حاوي نقره را درون پارچه يا جعبه‌های بزرگ چوبي قرار می‌دهند سپس با انجام عملياتي ساده ( عمدتاً حركات انعطافي ملايم و يا وارد کردن ضربات ملايم و مستمر بر روي صفحات كاتدي) فلسها و تکه‌های كوچك نقره از طرفين كاتد جدا خواهند شد. بعد از پاك كردن آند و كاتد و سوار كردن مجدد آن‌ها، واحد براي ادامه عمليات آماده خواهد شد.
نقره جمع‌آوری شده، پس از ذوب، به درون قالب‌های ساخت شمش ريخته شده و به شكل نهايي خواهد رسيد. ازنظر عملياتي هنگامی‌که پمپ گردش الكتروليت، دستگاه محرك آند (جهت ايجاد حركت دوراني) و منبع تأمین‌کننده جريان برق آماده راه‌اندازی شدند، در آن صورت محلول الكتروليت حاوي نقره به درون تانك افزوده خواهد شد و به دنبال آن كليد پمپ، موتور محرك آند و منبع جريان برق روشن خواهد شد.
دياگرام فرآيند بازيابي نقره از فیلم‌های رادیولوژی و محلول ظهور فيلم
بررسي و تعيين حداقل ظرفيت اقتصادي شامل برآورد حجم سرمایه‌گذاری ثابت
مطابق بررسی‌ها و فعالیت‌های ميداني انجام شده، مصرف محلول ثبوت كشور حدود ٤٠٠٠ تن در سال بوده كه با توجه به اينكه چگالي اين محلول حدود ٧/١ برابر آب است (به علت مواد حاوي آن) به‌طور متوسط در هر روز ٦٤٠٠ ليتر محلول ثبوت در كشور مصرف می‌شود.
از طرفي طبق مذاكرات صورت گرفته با متوليان اين صنعت، براي راه‌اندازی يك واحد بازيابي نقره از محلولهای ثبوت و فیلم‌های كاركرده حداقل خوراك مورد نياز در روز، ٣٠٠ ليتر محلول ثبوت كاركرده و ٥٠ كيلوگرم فيلم راديولوژي است. با توجه به پراكندگي واحدهاي عكاسي و راديولوژي در سطح كشور و توجه به اين نكته كه يك سري از سازمان‌ها و ترجمان‌ها (مانند سازمان صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و سازمان ميراث فرهنگي و حفظ آثار باستاني و …) از مصرف‌کنندگان عمده اين محلول‌ها بوده و برخي از آن‌ها مانند سازمان صداوسیما رأساً اقدام به بازيابي نقره از محلول ثبوت می‌نمایند، دسترسي به حداقل ٣٠٠ ليتر محلول ثبوت كاركرده (كه معادل فقط ٥ درصد از كل مصرف كشور است) و ٥٠ كيلوگرم فيلم راديولوژي در روز امري محتمل و منطقي است.
طبق اطلاعات دريافتي از متخصصان صنعت عكاسي و توليدكنندگان محلولهای ثبوت، به‌طور متوسط در هر ليتر محلول كاركرده عكاسي، ٧ گرم نقره و در هر کیلوگرم فيلم كاركرده، ٥/٣ گرم نقره قابل بازيابي است.
دانلود طرح توجیهی بازيابي نقره از فیلم‌های عكاسي و راديولوژي و محلولهای ظهور
سلام
خسته نباشی
مشتری برای خرید ثبوت رادیوگرافی هست
گفتین صدا و سیما خودش خرید میکنه متوجه نشدم به چه شکل
سلام مقدارش چقدره و کدام شهر تشریف دارید؟