مروارید گوهری قیمتی است به رنگ سفید – البته نه همیشه – و درخشان که توسط صدف و گاهی حلزون ها در آبهای شور یا شیرین تولید می شود و انسان از آن در ساخت جواهرات و زیورآلات استفاده می کند. مروارید به دو صورت طبیعی و پرورشی تولید می شود که در این مطلب در مورد هر دو صورت توضیح خواهیم داد.
شکل و رنگ مروارید
مروارید اغلب به شکل کره تشکیل می شود، اما می تواند به شکل دکمه، گلابی و شکل های نامنظم هم تشکیل شود. این گوهر گرانبها همچنین بیشتر در رنگ سفید تولید می گردد، اما رنگ های صورتی، نقره ای، کرمی، قهوه ای، سبز، آبی، سیاه، زرد، نارنجی، طلایی و بنفش آن هم وجود دارد.
مروارید طبیعی
مروارید طبیعی به مرواریدی گفته می شود که در دریا یا اقیانوس و توسط صدف و بدون دخالت انسان تولید شود. فرایند تولید آن به این شکل است که درون صدف، ماده ای به نام Conchiolin به صورت لایه های بسیار نازک و متحد المرکز دور هسته ای از جسم بیگانه ترشح می شود و روی آن را ماده ای به نام مادر مروارید که کربنات کلسیم است، می پوشاند و درنتیجه مروارید طبیعی تولید می گردد. مروارید طبیعی صرف نظر از کیفیتش که با رنگ، کیفیت سطح، اندازه و … تعیین می گردد، گرانبنهاترین نوع مروارید است، اما تشکیل شدن آن در صدف بسیار کم رخ می دهد.
مروارید پرورشی
مروارید پرورشی که به مروارید مصنوعی نیز معروف است، توسط صدف اما با دخالت انسان تولید می شود. روش تولید این نوع از مروارید به این صورت است که پوسته صدف را سوراخ می کنند و یک مروارید بسیار کوچک در صدف قرار می دهند تا صدف به دور این لایه ها مروارید سازی کند. توجه داشته باشید که مروارید پرورشی را نباید با مروارید بدلی اشتباه گرفت چرا که این مروارید – همانطور که توضیح داده شد – توسط صدف تولید می شود و نه به وسیله دستگاه و مواد غیرطبیعی.
تشخیص مروارید طبیعی از مروارید پرورشی
با اینکه تشخیص مروارید طبیعی و پرورشی از همدیگر به دلیل شباهت های فراوانشان بسیار مشکل است، اما روش هایی برای این کار وجود دارد که در زیر به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
- مرواریدهای پرورشی، برخلاف مروارید های طبیعی اگر در معرض اشعه فرابنفش قرار گیرند به رنگ زرد و اگر در معرض اشعه ایکس قرار گیرند، به رنگ سبز درمی آیند.
- ساختار مروارید های طبیعی به صورت لایه های متحدالمرکز است، در حالی که ساختار مروارید پرورشی اغلب به صورت لایه های موازی از هم می باشد.
- وزن مروارید طبیعی اغلب در حدود 73.2 است، ولی مروارید پرورشی وزنی بیش از این عدد دارد.
مروارید در ایران
یکی از مراکز مهم تولید مروارید طبیعی، خلیج فارس است، به طوری که گفته می شود خلیج فارس بهشت مروارید یا بستر مروارید است. مرواریدهای خلیج فارس، از لحاظ کیفیت، رنگ و اندازه دارای شهرت بسیاری هستند. بستر صدف های مروارید از سمت کویت و بحرین به سمت جزیره کیش و هرمز کشیده شده است، ولی مرکز آن حوالی جزیره بحرین است؛ چراکه گونه های صدف مروارید ساز در این ناحیه به وفور یافت می شوند. این صدف ها بیشتر به تخته سنگ ها یا توده های مرجانی می چسبند.
