آبکاری پلاتین

آبکاری پلاتین یک فرایند شیمیایی است که در آن، لایه‌ای از فلز پلاتین بر روی سطوح مختلفی ازجمله فلزات و نافلزات روکش می‌شود تا از خواص و ویژگی‌های منحصر به فرد عنصر پلاتین استفاده شود. این فرایند به عنوان یکی از روش‌های پوشش دهی و تزیین سطوح مهم در صنایعی نظیر جواهرسازی، الکترونیک، نفت و گاز، و صنایع فضایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. گفتنی است که پروسه آبکاری پلاتین مانند پروسه آبکاری طلا و نقره است و در کلیت کار تفاوتی وجود ندارد. درواقع در این فرایند، قطعه مورد نظر پس از تمیزکاری، در الکترولیت که حاوی یون های پلاتین است غوطه ور شده و به کاتد متصل می گردد. پلاتین نیز به آند متصل شده تا به وسیله جریان برق در محلول الکترولیت حل شود و سپس روی سطح قطعه رسوب کند.

کاربردها

آبکاری پلاتین به دلیل خصوصیات ویژه‌ای که این فلز داراست در صنایع مختلفی کاربرد دارد. برای مثال از آن در تجهیزات پزشکی مثل وسایل جراحی، برخی از پروتزها و ایمپلنت‌های پزشکی و ابزارهای جراحی دندانی، جواهرات و برخی ساعت های لوکس، قطعات و تجهیزات صنعتی مثل توربین ها و ترموکوپل ها و بردها و قطعات الکترونیکی به ویژه قطعات الکترونیکی حساس مثل سنسورها و الکترودها استفاده می شود. از این فرایند همچنین در صنایع نفت و گاز و حتی هوافضا نیز برای پوشش دهی سطوحی که نیاز دارند در برابر خوردگی، زنگ زدگی، و شرایط سخت شیمیایی و حرارتی مقاوم باشند، استفاده می گردد.

جایگزینی برای آبکاری پالادیوم

از آبکاری پلاتین به دلیل رنگ سفید و زیبایش و همچنین مقاومت در برابر خوردگی می توان به عنوان یک جایگزین مناسب برای پالادیوم در صنعت مثل صنعت جواهرسازی و یا الکترونیک استفاده نمود. لازم به ذکر است که قبلا مقاله ای در مورد آبکاری پالادیوم درسایت منتشر کرده ایم که به خوانندگان گرامی پیشنهاد می شود که این مقاله را نیز مطالعه کنند.

ویژگی های مثبت

• پلاتین فلزی است که در برابر خوردگی و اکسیداسیون مقاومت بالایی دارد و به همین دلیل قطعاتی که با پلاتین روکش می شوند، نسبت به آبکاری‌های دیگر، مقاوم تر و با دوام تر خواهند بود.
• به جواهرات درخشندگی خاصی می بخشد و این باعث می‌شود جواهرات نسبت به وقتی که آبکاری نشده‌اند درخشنده تر و زیباتر به نظر آیند و بیشتر باعث جذب خریداران شوند.
• آبکاری پلاتین در قطعاتی که با آن پوشش داده می شوند، رسانایی بالایی ایجاد می کند و این باعث شده است که بسیاری از قطعات الکترونیکی با پلاتین روکش شوند.
• پلاتین هیدروژن اضافی را به خود جذب می کند که این خاصیت باعث شده است از آن برای ساخت کاتالیست های خودرو استفاده شود.
• تیره و کدر نمی شود و به همین دلیل بعضی از جواهرسازان، جواهرات نقره را با پلاتین پوشش می دهند.
• نقطه ذوب پلاتین 1768 درجه سانتی گراد است. بنابراین قطعاتی که نیاز به مقاومت بالایی در برابر حرارت دارند را می توان با پلاتین آبکاری کرد.
• مقاومت قطعه روکش شده را در برابر سایش و خراش به شکل قابل توجهی افزایش می دهد.
• آبکاری پلاتین می تواند به قطعه روکش شده خاصیت مغناطیسی بدهد و به همین دلیل است که بعضی از قطعات صنعتی و قطعات الکترونیکی مثل هارد دیسک با این هدف با پلاتین روکش می شوند.

فرایند آبکاری پلاتین

فرایند آبکاری پلاتین به صورت کلی معمولاً شامل مراحل زیر است:

آماده‌سازی سطح: ابتدا سطح قطعه مورد نظر با دقت تمیز شده و آماده می شود.
پوشش دادن: محلول حاوی یونهای پلاتین، مانند محلول پلاتین کلرید، با استفاده از روش الکترولیز بر روی سطح قطعه پوشش داده می‌شود.
تثبیت: پس از پوشش دادن، قطعه وارد مرحله تثبیت می‌شود تا لایه پلاتین به صورت دائمی بر روی سطح آن متمایل شود.
تمیزکاری: در انتها قطعه شستشو تمیزکاری می شود.

محلولهای آبکاری پلاتین کدامند؟

برای آبکاری پلاتین معمولاً از محلول‌های مختلف مانند محلول‌های پلاتین کلرید یا پلاتین نیترات استفاده می‌شود.

نکاتی که باید در مورد آبکاری پلاتین بدانید

• آبکاری پلاتین با ایجاد لایه‌ای از پلاتین بر روی سطوح، آنها را در برابر خوردگی، زنگ زدگی، و شرایط سخت محیطی محافظت می‌کند و به آنها زیبایی می‌بخشد.

• ضخامت لایه روکش شده پلاتین از 0.5 تا 5 میکرون می باشد.

• رنگ لایه روکش شده پلاتین از رنگ سفید درخشان و نقره ای تا خاکستری مات می تواند باشد.

• رنگ لایه روکش شده پلاتین بستگی به روش آبکاری، ضخامت لایه و ترکیبات مورد استفاده در الکترولیت بستگی دارد.

• بیشتر فرآیندهای آبکاری پلاتین با الکترولیت قلیایی و حاوی یون های پلاتین چهار ظرفیتی انجام می گیرد.

• یکی از آبکاری های رایج پلاتین، آبکاری آلیاژ کبالت – پلاتین است.

• آبکاری پلاتین معمولا از آبکاری سایر فلزات گرانبها گران تر تمام می شود.