بازیابی فلزات گرانبها از جواهرات مستعمل

جواهرات مستعمل مثل جواهرات کهنه یا شکسته، از مواردی هستند که می توان حداقل یکی از فلزات گرانبها شامل طلا، نقره، پالادیوم، پلاتین و رودیوم را از آنها بازیابی و استخراج کرد. عموما فلزات گرانبها به صورت آلیاژ یا روکش در جواهرات به کار می روند چرا که قیمت این فلزات بسیار زیادی است و از طرفی بیشتر آن ها نرم و شکننده هستند و به همین دلیل نمی توان به صورت خالص از آنها برای ساخت جواهرات استفاده کرد.

جواهرات مستعمل طلا

طلا بیشتر با مس، نقره و روی آلیاژ می شود و برای ساخت جواهرات به کار می رود. طلا همچنین در آبکاری جواهرات، زیورآلات و بدلیجات کاربرد دارد. در صورتی که جواهر فقط دارای آبکاری طلا باشد، میزان طلا بسیار کم خواهد بود، اما اگر جواهر از آلیاژ طلا ساخته شده باشد، میزان طلا بستگی مستقیم به عیار آن دارد.

روش بازیافت جواهرات طلای مستعمل

جواهرات طلای مستعمل به روش تیزابکاری بازیافت می شوند، اگرچه در بعضی از موارد مشاهده شده است که از روش قالکاری هم استفاده می شود.

جواهرات مستعمل نقره

جواهرات نقره معمولا در خود بیشتر از 80 درصد نقره دارند. البته جواهرات استرلینگ حداقل حاوی 92.5 درصد نقره هستند. همراه با نقره فلزاتی مثل مس و نیکل در ساخت جواهرات نقره به کار می رود. همچنین ممکن است بعضی از بدلیجات نیز با نقره آبکاری شوند.

روش بازیافت جواهرات مستعمل نقره

جواهرات نقره که میزان نقره آن ها به عیارشان بستگی دارد و همان طور که اشاره شد معمولا حداقل هشتاد درصد است، جهت بازیابی نقره، باید در اسید نیتریک حل شوند و سپس به روش های سمنتاسیون یا کلرید نقره، نقره حل شده آنها استخراج گردد. همچنین نکته ای که در هنگام بازیافت جواهرات نقره و سایر فلزات گرانبها وجود دارد این است که در بعضی از مواقع این جواهرات حاوی سنگ های قیمتی و با ارزش هستند که باید قبل از اسیدکاری جدا شوند.

جواهرات حاوی پالادیوم

پالادیوم به تنهایی در ساخت جواهرات به کار نمی ورد. به عبارت دیگر ما جواهرات پالادیوم نداریم، اما از این فلز به عنوان یک آلیاژ فرعی به وفور استفاده می شود. برای مثال طلای سفید می تواند حاوی مقدار قابل توجهی پالادیوم باشد. همچنین برخی از جواهرات پلاتین از آلیاژ پلاتین به همراه 5 درصد پالادیوم ساخته می شوند. در بعضی از جواهرات نقره که کیفیت بالایی دارند نیز از این فلز در آلیاژ نقره استفاده شده است. از پالادیوم همچینن در آبکاری جواهرات استفاده می شود، به خصوص زمانی که قیمت رودیوم بالا می رود، برای صرفه جویی در هزینه ها، جواهرات را با این فلز آبکاری می کنند.

روش بازیافت پالادیوم از جواهرات مستعمل

از آنجایی که پالادیوم هم در اسید نیتریک و هم در تیزاب سلطانی حل می شود، می توان جواهرات حاوی پالادیوم را به وسیله اسید نیتریک یا تیزاب حل کرد و سپس پالادیوم را بازیابی نمود.

جواهرات مستعمل پلاتین

جواهرات پلاتین مثل حلقه ازدواج مخصوص آقایان، معمولا دارای عیارها بالایی هستند چرا که پلاتین برخلاف طلا و نقره از استحکام بالایی برخوردار است و چندان نیاز به آلیاژ شدن با فلزات دیگر را ندارد. برای مثال یکی از آلیاژهای مورد استفاده در ساخت این جواهرات، 95 درصد پلاتین و 5 درصد پالادیوم یا کبالت است.

روش بازیافت پلاتین از جواهرات

برای بازیافت پلاتین از جواهرات مستعمل، باید از روش تیزابکاری استفاده کرد. درواقع باید مثل پلاتین را در تیزاب سطانی حل کرد و سپس آن را از محلول رسوب داد.

جواهرات حاوی رودیوم

رودیوم برخلاف سایر فلزات گرانبها به صورت آلیاژ در جواهرات به کار نمی رود اما برای آبکاری به وفور از آن استفاده می شود، به طوری که بسیاری از جواهرات نقره و تقریبا همه جواهرات طلای سفید با رودیوم آبکاری می شوند.

روش بازیافت رودیوم از جواهرات مستعمل

از آنجایی که میزان رودیوم در جواهرات مستعمل بسیار کم است و از طرفی این فلز مقاومت بالایی در برابر اسیدها، حتی تیزاب از خود نشان می دهد، بازیافت آن در شرایط عادی چندان رایج نیست. درواقع برای بازیافت رودیوم باید مطمئن بود که جواهر حاوی رودیوم است. همچینن بهتر است به جای حل کردن رودیوم، فلزات دیگر را در اسید حل کرد به صورتی که رودیوم به صورت حل نشده در پایان واکنش باقی بماند و بازیابی گردد.