جیوه فلزی مایع و سمی محسوب میشود که دفع آن میتواند به محیطزیست آسیب زیادی وارد کند. از این جهت بازیافت آن مسئلهای مهم و ضروری به نظر میرسد. در این مطلب پیرامون این مسئله بحث خواهیم کرد.
اندکی در مورد فلز جیوه
جیوه یک عنصر شیمیایی با نماد Hg و عدد اتمی ۸۰ است و تنها فلزی میباشد که در شرایط استاندارد دما و فشار مایع است. رسوبهای جیوه در سراسر زمین پیدا میشود، اما بیشتر در قالب سولفیدهای جیوه که به شکل رنگدانهٔ قرمز شنگرفی میباشند. سولفید جیوه بسیار سمی است، به ویژه اگر گرد و غبار آن بوییده یا خورده شود. این فلز کاربردهای زیادی دارد و به طور مثال از آن در دماسنج، فشارسنج (بارومتر، مانومتر)، فشارسنج خون، کلید جیوهای، شیرهای شناور، باتریهای ساعت، قطعات و بردهای الکترونیکی، لامپهای فلورسنت و کممصرف، ساخت مواد آمالگام دندانی برای پرکردن دندانها، استخراج طلا و غیره استفاده میشود.
بازیافت جیوه
آلودگی جیوه خیلی از مناطق دنیا را تحت تأثیر قرار داده است. این فلز بر روی غذا و آب تأثیر میگذارد و باید برای حذف یا بازیافت آن راههای مفید و بهصرفه پیدا کرد. متأسفانه بازیافت جیوه از نظر اقتصادی معمولاً توجیه ندارد، مگر در شرایط خاص یا حمایت دولتی و این مشکل اصلی این کار است. مشکل دیگر سمی و خطرناک بودن این فلز و ترکیبات آن است که بازیافت آن را پیچیده میکند. این مشکلات باعث میشود که اغلب وسایل و موادی که حاوی این عنصر هستند به جای بازیافت در محیطزیست رها شوند.
بازیافت جیوه از لامپهای فلورسنت و کممصرف
لامپهای فلورسنت یا کممصرف فشرده CFL با توجه به غلظت بالای جیوه به کار رفته در آنها (یک عدد لامپ کممصرف معمولی، به طور میانگین حاوی ۵ تا ۱۰ میلیگرم جیوه است) یکی از پسماندهای خطرناک الکتریکی محسوب میشوند و به دلیل اهمیت بالای محیطزیستی باید فکری به حال بازیافت جیوه درون آنها کرد.
بازیافت جیوه در قطعات و بردهای الکترونیکی
اگرچه به دلیل قوانین و محدودیتهای بینالمللی استفاده از جیوه در قطعات و بردهای الکترونیکی نسبت به سالهای قدیم بسیار کمتر شده است، ولی هنوز هم در بعضی از این بردها و قطعات جیوه وجود دارد. به خصوص باتریهای ساعت، تلویزیونها و نمایشگرهای CRT، نمایشگرهای لپتاپهای قدیمی و تلویزیونهای LCD قدیمی حاوی مقداری جیوه هستند.
جیوه قرمز
منظور از جیوه قرمز معمولاً همان اکسید جیوه است که رنگ قرمز دارد و یا جیوهای است که در ترکیب با مواد موجود در قطعه الکترونیکی به رنگ قرمز درآمده و منظور چیز خاص و خیلی باارزشی نیست!
استفاده از فناوری در بازیافت جیوه
در بازیافت جیوه استفاده از فناوری خیلی میتواند کمک کند. برای مثال پژوهشگران به فناوری جدیدی دست یافتهاند که با استفاده از آن میتوان این فلز را بدون استفاده از مواد شیمیایی مضر از پسماندها جدا و با استفاده از روش الکتروشیمی به آلیاژی از جیوه تبدیل و سپس از آن برای پرکردن دندان یا استخراج طلا استفاده کرد.