سنگ لعل (اسپینل)

سنگ لعل که به نام اسپینل هم شناخته می‌شود، یکی از سنگ‌های قیمتی است که شباهت زیادی به یاقوت دارد و به دلیل رنگ و درخشندگی که دارد در ساخت جواهرات استفاده می‌شود.

خصوصیات فیزیکی و شیمیایی

لعل از اکسیدهای آلومینیوم و منیزیم تشکیل می‌شود. این سنگ دارای سختی هشت است که میزان بالایی محسوب می‌شود و در اسیدسولفوریک هم به سختی حل می‌گردد.

رنگ سنگ لعل

لعل به صورت شفاف و نیمه کدر در رنگ‌های مختلفی ازجمله قرمز، صورتی، آبی، نارنجی، سبز تیره، بنفش، قهوه‌ای، سیاه و بی‌رنگ وجود دارد که از بین این رنگ‌ها نوع قرمزش کمیاب‌تر است.

شباهت یاقوت و لعل (اسپینل)

همان‌طور که گفته شد سنگ لعل شباهت زیادی به یاقوت دارد و به همین خاطر صدها سال بشر آن را یاقوت می‌پنداشت (در گذشته به دلیل عدم آگاهی و شناخت کافی از ساختار و ترکیب شیمیایی اسپینل، میان یاقوت و لعل تفاوتی قائل نمی‌شدند؛ مخصوصاً آنکه هر دو در یک محیط زمین‌شناسی دیده می‌شدند).

استخراج سنگ لعل

لعل یک کانی دگرگونی است و همراه با کانی‌های کلسیت، دولومیت، کرندوم و گارنت دیده می‌شود. همچنین در سنگ‌های آذرین و دانه‌های بدون شکل و در ته‌نشین‌های رسوبی، به صورت سنگ‌ریزه‌های ساییده شده از آب نیز مشاهده می‌گردد.

این سنگ قیمتی را در کشورهای افغانستان، تاجیکستان، ایران، تانزانیا، تایلند، کامبوج، میانمار، کنیا، ماداگاسکار، سریلانکا، استرالیا، آمریکا، برزیل و ویتنام می‌توان یافت. از این کشورها، تاجیکستان، تایلند، ویتنام، میانمار، کامبوج و سریلانکا بهترین نوع لعل یعنی لعل قرمز را استخراج و تولید می‌کنند.

تشخیص لعل مصنوعی و معدنی

سنگ لعل به صورت مصنوعی هم ساخته می‌شود و استفاده از آن هم بسیار رایج است. خوشبختانه برخی از لعل‌های مصنوعی را می‌توان با آهنربا از لعل طبیعی تشخیص داد؛ چراکه لعل طبیعی حاوی مقداری آهن است و پاسخ آن به آهنربا ضعیف تا متوسط است. همچنین بعضی از لعل‌های مصنوعی با اکسید کروم رنگ می‌شوند که به همین خاطر دیامغناطیس می‌گردند.

برش و تراش

لعل در شکل‌های مربع، دایره، هشت‌ضلعی، بیضی، گلابی و کوسنی برش و تراش داده می‌شود و سپس از آن در جواهرات استفاده می‌گردد. این سنگ همچنین به روش‌های روغنی، حرارتی و حرارتی عنصری بهسازی می‌شود.

نگهداری و تمیز کردن لعل

همان‌طور که در ابتدای مطلب ذکر شد، سنگ لعل، سنگی سخت محسوب می‌شود که این موضوع بدین معناست که لعل به‌سادگی خراش برنمی‌دارد. با این حال باید هنگام تمیز کردن مواظب بود و آن را با آب و صابون به آرامی شست و با پارچه‌ای نرم خشک کرد. همچنین باید آن را دور از سایر جواهرات و سنگ‌های قیمتی نگه‌داری کرد.