سه فلز گرانبهای طلا، پلاتین و پالادیوم از فلزاتی هستند که بسیار نسبت به اسیدها مقاوم بوده و دیر و سخت در اسیدها حل می شوند. بنابراین جای تعجبی نخواهد بود که بازیابی آنها مشکلات و دردسرهای فراوانی داشته باشد. این سه فلز معمولا با تیزاب سلطانی حل و بازیابی می شوند (شاید برایتان جالب باشد که بدانید دلیل برگزیدن نام «تیزاب سلطانی» روی این محلول اسیدی، توانایی آن در حل کردن طلاست). چرا که این اسید قوی می تواند آنها را بهتر از بسیاری اسیدها و مواد شیمیایی دیگر در خود حل کند. البته اسید نیتریک هم می تواند در بعضی موارد ما را به این مقصود برساند. پس از حل کردن این فلزات باید از مواد شیمیایی دیگری مثل آمونیوم کلرید یا متابی سولفیت سدیم جهت استخراج این فلزات کمک گرفت که در ادامه این مطلب همه این موارد توضیح داده خواهد شد.


بازیابی طلا با تیزاب سلطانی

طلا فلزی نرم و به رنگ زرد روشن و براق است که در مجاورت هوا و آب زنگ نمی‌زند و تیره نمی‌شود. از نظر شیمیایی، طلا فلزی واسطه و یکی از کم واکنش‌ترین عنصرهای جامد در شرایط استاندارد است که در برابر بیشتر اسیدها پایدار است. به هر صورت می توان این فلز گرانبها را در تیزاب سلطانی حل کرد. درواقع رایج ترین و پراستفاده ترین روش برای بازیابی طلا، روش تیزاب سلطانی می باشد که صدها سال قدمت دارد. به دلیل این که این روش دودهای اسیدی تولید می کند، باید فرآیند در هود اسیدکاری انجام شود. روش تیزاب کاری در بازیافت بسیاری از ضایعات الکترونیکی و جواهرات طلای دست دوم به کار می رود و چون نسبت به روش های دیگر ساده تر است و نیازی به تجهیزات زیادی ندارد انتخاب اول بیشتر افراد است.

تیزاب سلطانی

در روش تیزاب کاری طلا، اسید نیتریک و هیدروکلریک اسید یا همان جوهرنمک با نسبت های معین با هم مخلوط می شوند تا تیزاب سلطانی تولید شود. سپس طلا را در تیزاب حل می کنند و اسید نیتریک آزاد را از محلول کلرید طلا خارج می سازند. در پایان محلول کلرید طلا را فیلتر کرده و طلا را از محلول رسوب می دهند.

نقره و تیزاب کاری

نقره این قابلیت را دارد که در تیزاب حل نشود بنابراین در صورتی که در طلا، نقره زیادی وجود داشته باشد، ممکن است نقره از حل شدن طلا جلوگیری کند. بنابراین همواره به هنگام بازیابی و تیزاب کاری طلا به میزان نقره موجود در طلا توجه نمایید.

بازیابی پلاتین با تیزاب سلطانی

پلاتین از گروه فلزات واسطه و به رنگ سفید-خاکستری، فلزی متراکم، رسانا و شکل‌پذیر است و از باارزش‌ترین فلزات گران‌بها محسوب می‌شود. این فلز کمترین واکنش‌پذیری را در بین تمامی فلزات را داشته و همچنین مقاومت بسیار بالایی نسبت به خوردگی دارد و حتی در محیط‌های بسیار داغ نیز این خصوصیت را حفظ می‌کند. درواقع روش تیزاب کاری و بازیابی پلاتین مشابه تیزاب کاری طلا است با این تفاوت که پلاتین زمان بیشتری لازم دارد تا در تیزاب سلطانی حل شود.

همچنین رسوب دهنده های پلاتین از محلول کلرید پلاتین با رسوب دهنده های طلا تفاوت دارند. نکته ای که در بازیابی پلاتین باید به آن توجه داشت این است که وقتی فلزات گروه پلاتین از جمله خود پلاتین با هم آلیاژ شده باشند، حل کردن و بازیابی آنها در تیزاب سخت و دشوار می شود اما اگر این فلزات جدا از هم باشند بازیابی انها به روش تیزاب کاری بسیار راحت تر خواهد بود.

تیزاب کاری

بازیابی پالادیوم با تیزاب سلطانی

پالادیوم که فلزی سفید – نقره ای و البته کمیاب و گران قیمت است، در مقایسه با سایر فلزات گروه پلاتین، کمترین چگالی و پائینترین نقطه ذوب را دارد. برای بازیابی پالادیوم نیز می توان از تیزاب سلطانی استفاده کرد اما باید توجه داشت که این فلز برخلاف سایر فلزات گروه پلاتین در اسید نیتریک نیز حل می شود. بنابراین اجباری به استفاده از تیزاب برای پالادیوم نمی باشد. پالادیوم نیز همچون طلا و پلاتین به یک روش بازیافت می شود و فقط رسوب دهنده های ان با طلا و پلاتین متفاوت است.

نکته: در فرآیند تیزاب کاری فلزات گروه پلاتین، گازهای سمی و بسیار خطرناک تولید می شود که می تواند منجر به مرگ گردد. بنابراین افرادی که قصد بازیابی فلزاتی نظیر پلاتین و پالادیوم را دارند باید تجربه کافی را در این زمینه داشته باشند.



مطالب مرتبط: