ذوب فلزات گرانبها – نحوه ذوب طلا، نقره و فلزات گروه پلاتین

ذوب فلزات گرانبها یکی از اصلی ترین مراحل بازیابی فلزات گرانبها می باشد. طلا، نقره، پالادیوم، پلاتین و رودیوم به عنوان فلزات گرانبهایی که بازیابی آنها مرسوم است، هر یک دارای نقطه ذوب مخصوص به خود هستند و به روش خاصی ذوب می گردند. از این رو باید به خصوصیات و نحوه ذوب هر فلز آشنایی داشته باشیم تا در فرآیند بازیابی به مشکل برنخوریم.

مراحل ذوب فلزات گرانبها

به صورت کلی مراحل ذوب فلزات گرانبها به سه مرحله زیر تقسیم می شود:

آماده‌سازی مواد اولیه: در این مرحله،در صورت نیاز فلز گرانبها به قطعات یا تکه های کوچکتری شکسته می‌شوند. این اقدام برای افزایش سطح تماس با مواد ذوب‌شونده و همچنین کاهش زمان و انرژی لازم برای ذوب، انجام می‌گردد.

تمیزکاری مواد: پس از شکسته شدن، مواد فلزات گرانبها تمیز می‌شوند تا از آلودگی‌ها و ذرات خارجی پاک شوند. این مرحله مهم است زیرا هر گونه آلودگی می‌تواند کیفیت نهایی فلز ذوب شده را تحت تأثیر قرار دهد.

ذوب: درنهایت فلز گرانبها به همراه کمک ذوب ها در یک کوره یا با استفاده از سرپیک هواگاز به دمای بالا می‌رسند تا به حالت مایع درآیند. دما و زمان مورد نیاز برای ذوب به طور مستقیم به نوع فلز گرانبها که مثلا طلا باشید یا پالادیوم یا … بستگی دارد که در ادامه در مورد نقطه ذوب هریک از آنها توضیح خواهیم داد.

ذوب طلا

طلا برای ذوب شدن، نسبت به نقره به مقدار بیشتری حرارت نیاز دارد. نقطه ذوب طلا 1064 درجه سانتی گراد است و همچون نقره در کوره بوته ای یا به روش هواگاز ذوب می شود. برای ذوب کردن از فلاکس های زیادی استفاده نمی شود و معمولا استفاده از بوره (بوراکس) کفایت می کند. لازم به ذکر است که در مورد ذوب طلا مقاله ای اختصاصی و جامع کار شده که می توانید آن را مطالعه بفرمایید.

نکته ای که باید در ذوب طلا به روش هواگاز – مخصوصا وقتی که طلا به شکل پودر طلا است – به آن توجه کنید این است که باید از مهارت و تجربه کافی برخوردار باشید تا فشار خروجی از مشعل هواگاز باعث پاشیدن پودر طلا به بیرون از بوته نشود؛ در غیر این صورت با توجه به قیمت بالای طلا، ضرر زیادی متوجه شما خواهد شد.

ذوب نقره

نقره در بین فلزات گرانبها، کمترین نقطه ذوب را داراست و در دمای 961 درجه سانتی گراد ذوب می شود. نقره را می توان با یک کوره بوته ای کوچک یا مشعل هواگاز در عرض چند دقیقه ذوب کرد. معمولا اگر مقدار نقره کم باشد با روش هواگاز ذوب می شود و اگر مقدار نقره زیاد باشد از روش کوره استفاده می شود. از فلاکس هایی که در ذوب نقره مورد استفاده قرار می گیرند می توان به بوره ( تنه کار ) و سدیم کربنات اشاره کرد. نکته ای که در ذوب نقره وجود دارد این است که مذاب نقره تمایل شدیدی به جذب اکسیژن دارد و این باعث ایجاد مشکلاتی در نقره می شود. اگر اطلاعات بیشتر در مورد ذوب این فلز گرانبها می خواهید بدانید مقاله مختص به ذوب نقره را مطالعه فرمایید.

ذوب پلاتین

پلاتین در دمای 1768 درجه سانتی گراد ذوب می شود. با توجه به نقطه ذوب بسیار بالای پلاتین، عملا ذوب کردن آن در کوره های معمولی و مشعل هوا گاز تقریبا غیرممکن است. برای ذوب پلاتین می توان از کوره القایی یا مشعل هیدروژن – اکسیژن استفاده کرد. لازم به ذکر است که برای ذوب فلزات پلاتین، پالادیوم و رودیوم نباید از گاز استیلن استفاده نمود چراکه کیفیت فلز نهایی را به شکل قابل توجهی پایین می آورد. جهت اطلاعات بیشتر در مورد ذوب پلاتین اینجا کلیک کنید.

ذوب پالادیوم

پالادیوم نیز مثل پلاتین دارای نقطه ذوب بسیار بالایی است. پالادیوم در دمای 1555 درجه سانتی گراد و به وسیله کوره القایی یا مشعل هیدروژن – اکسیژن ذوب می شود. نکته ای که در ذوب پالادیوم وجود دارد این است که مذاب این فلز تمایل شدیدی به جذب اکسیژن دارد و این باعث می شود که کیفیت شمش تولیدی پایین بیاید. گفتنی است که در مورد ذوب پالادیوم هم مقاله ای جداگانه کار شده که بد نیست به آن نگاهی بیندازید.

ذوب رودیوم

رودیوم از پلاتین و پالادیوم، نقطه ذوب بالاتری دارد. این فلز در دمای 1964 درجه سانتی گراد ذوب می شود که نقطه ذوب بسیار بالایی است و برای ذوب آن باید از کوره القایی بسیار مخصوص استفاده کرد. همچنین بوته مورد استفاده باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد و تحمل دمای ذوب رودیوم را داشته باشد.

سخن پایانی برای ذوب فلزات گرانبها

همان طور که مشاهده کردید، ذوب طلا و نقره از فلزات گروه پلاتین مثل پلاتین و پالادیوم به مراتب ساده تر و کم دردسرتر است. البته در فرآیند بازیابی فلزات گرانبها از ضایعات الکترونیک، پلاتین و پالادیوم به صورت نمک بازیابی می شوند ولی  درنهایت و در بسیاری اوقات مجبوریم آنها را ذوب کرده و به صورت شمش یا دکمه ای کوچک درآوریم. همچنین در بین اینها ذوب رودیوم بیشترین چالش و مشکلات را داراست و درواقع ذوب آن کار هرکسی نیست و تجهیزات مخصوص به خود را می خواهد.