همواره یکی از پرسش‌های اصلی افرادی که با طلا سروکار دارند این بوده است که چگونه می‌توان طلای اصل و واقعی را از طلای تقلبی تشخیص داد. همچنین موقع خرید جواهرات و زیورآلات طلا مخصوصا آنهایی که عیار پایینی دارند، خوب است که با روش های تشخیص طلای اصل و شناسایی آن از طلای تقلبی و بدل آشنا باشید. خوشبختانه برای تشخیص طلای اصل از طلای تقلبی راه‌های زیادی وجود دارد که در زیر به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
تشخیص طلای اصل با توجه به ظاهر طلا و بررسی رنگ آن
به ظاهر طلا خوب دقت کنید و اگر آثاری از رنگ رفتگی روی طلا مشاهده کردید یا قسمتی از طلا کم رنگ شده بود، احتمال این که آن جواهر یا قطعه فقط با طلا آبکاری شده باشد و از جنس دیگری ساخته شده باشد بسیار زیاد است. به طور کلی جواهرات بدلی بعد از مدتی رنگ عوض می کنند و کدر یا سیاه می شوند، اما طلای اصل، رنگ خودش را حفظ می کند. همچنین در اثر محل اتصال زیورآلات تقلبی با بدن، ممکن است سبز رنگ یا سیاه رنگ شوند. ضمنا می توانید جواهر را زیر نور برده و قسمت های مختلف آن را با دقت بررسی کنید. اگر در قسمتی رنگ پریدگی یا ساییدگی دیدید، حتما بررسی کنید که آن جواهر صرفا یک جواهر روکش طلا نباشد.
تشخیص طلای تقلبی با آهنربا
طلا هیچگاه به آهنربا جذب نمی شود چرا که طلا فلزی دیامغناطیس است. بنابراین اگر جواهر یا قطعه ای را به آهنربا نزدیک کردید و طلا به سمت آهنربا جذب شد بدانید که در واقع آن جواهر یا قطعه از طلای اصل نیست و یا بدل است یا عیار آن بسیار پایین می باشد. البته توجه داشته باشید که این روش فقط برای طلای زرد جوابگو است و برای طلای سفید کارایی ندارد، چراکه بعضی از طلاهای سفید اصل هم به دلیل فلزاتی که در آن‌ها به کار می‌روند، جذب آهنربا می‌شوند.
تشخیص طلای تقلبی با استفاده از یخ
طلا را روی یک‌تکه یخ قرار دهید. به دلیل ماهیت طلا، یخ باید سریع‌تر از زمانی که در دمای معمولی ذوب می‌شود، ذوب شود. درصورتی‌که پس از قرار دادن طلا روی یخ، یخ سریع‌تر ذوب نشد، باید به اصل بودن آن شک کنید.
تست طلا با ظرف سرامیکی
طلا را روی یک ظرف سرامیکی بکشید. اگر روی ظرف خطوط سیاه رنگ ایجاد شد می توانید به اصل بودن طلای خود شک کنید. بد نیست بدانید که اگر نقره را بر روی سرامیک بکشید، رد آن توسی یا سیاه خواهد بود.
تشخیص طلای اصل با استفاده از اسید نیتریک
یکی دیگر از روش های تشخیص طلای اصل، استفاده از اسید نیتریک است. یک قطره اسید نیتریک روی طلا بچکانید. اگر اسید با طلا واکنش داد یا طلا تقلبی است و یا عیار آن پایین است. چراکه طلای اصل و عیار بالا با اسید نیتریک واکنش نمی‌دهد. همچنین می توان می توانید تکه ای از جواهر را در اسید نیتریک بیندازید و در صورتی که آن تکه در اسید حل شد می توانید نتیجه بگیرید که جواهر از طلا ساخته نشده است و فقط یک جواهر بدل و تقلبی است.البته توجه داشته باشید که روش اسید نیتریک فقط مختص طلای مستعمل و کهنه است چرا که باعث آسیب دیدن جواهر می شود.
تشخیص طلا با وایتکس
بدلیجات و طلای تقلبی در اثر واکنش با وایتکس سیاه می شوند، بنابراین می توان از این ماده شیمیایی برای شناسایی طلا از نوع تقلبی و بدل استفاده کرد. البته باید گفت که این روش به طلا آسیب می‌رساند، بنابراین استفاده از آن چندان توصیه نمی‌شود. با این وجود در صورتی‌که همچنان مایل هستید که این روش را امتحان کنید باید از مقدار بسیار کمی وایتکس استفاده کنید.
آزمایش سرکه
برخلاف طلا، بسیاری از بدلیجات در سرکه سیاه می شوند. بنابراین می توان جواهر یا قطعه ای را که به طلا بودن آن شک دارید، به مدت پنج تا ده دقیقه در سرکه قرار دهید تا اگر سیاه نشد، نتیجه بگیرید که آن جواهر یا قطعه از طلای اصل ساخته شده است.
تست آب
طلای اصل همیشه در آب فرو می رود چرا که چگالی بالایی دارد اما گاه مشاهده شده است که بعضی از جواهرات طلای تقلبی در آب غوطه ور می شوند و به طور کامل در آب فرو نمی روند و این یکی دیگر از مواردی است که می توان با کمک آن طلای اصل را از طلای تقلبی تشخیص داد.
تشخیص طلا از روی صدای آن
وقتی با یک تکه فلزی به طلا ضربه می زنید، صدایی زنگ مانند برای چند ثانیه تولید می شود. در صورتی که با ضربه زدن به طلا (با استفاده از یک تکه فلز) صدایی شبیه به زنگ تولید نشد باید به اصل بودن طلای خود شک کنید.
تشخیص طلای اصل با استفاده ترازوی دقیق
طلا را روی ترازوی دقیق وزن کنید و وزن دقیق آن را یادداشت نمایید. سپس یک ظرف را از آب مقطر پرکنید و روی ترازو بگذارید. سپس وزن ترازو را به صفر برسانید و طلا را در آب بیندازید و وزن را یادداشت نمایید. وزن اول را بر وزن دوم تقسیم کنید. رقم به‌دست‌آمده برای طلای خالص باید 19.32 باشد.
روش سوزاندن و حرارت دادن طلا
جواهر مورد نظر خود را در مقابل یک شعله ثابت مانند فندک به مدت یک دقیقه نگه دارید، اگر تغییر رنگ پیدا کند و سیاه شود، بدل است ولی در صورتی که تغییر رنگ ایجاد نشود، قطعه مورد نظر طلاست. جالب است بدانید معمولا طلا در مقابل شعله روشن تر خواهد شد. ضمنا نیازی به گفتن نیست که این روش نیز مثل بسیاری از روش های استفاده از مواد شیمیایی اسیدی و قلیایی به جواهر موردنظر شما آسیب وارد میکند و شما باید این مسئله را هم در نظر داشته باشید.
توجه به اعداد حک‌شده روی طلا
توجه به علامت های حک شده روی جواهرات طلا از ساده ترین و سریع ترین روش های تشخیص طلای اصل است. البته علائم و اعداد حک‌شده روی جواهرات نمی‌توانند معیاری قابل‌اطمینانی برای تشخیص طلای اصل باشند (چراکه سودجویان روی بسیاری از بدلیجات این علائم را حک می کنند)، اما همچنان برای تشخیص طلای اصل و میزان عیار آن‌ها باید موردتوجه قرار گیرند. کدهای ۳۷۵, ۵۰۰, ۵۸۳, ۵۸۵, ۷۵۰, ۹۱۶, ۹۵۸, ۹۹۹، 22، 18 و 14 که ممکن است به همراه حروف K، KT یا KP باشند ازجمله کدهای رایج طلا به شمار می روند. به عنوان مثال در صورتی که روی طلا علامت های مثل 18k یا 22k بود احتمال اینکه جواهر، طلای اصل باشد زیاد است. همچنین اگر مایلید با معانی دقیق این کدها آشنا شوید، این مقاله را مطالعه فرمایید.
تشخیص طلای سفید با آمونیاک
روشی اختصاصی برای شناسایی طلای سفید استفاده از محلول آمونیاک است. برای تشخیص اصل بودن طلای سفید آمونیاک را روی سطح آن بزنید. آمونیاک سطح طلا را تیره می کند.
تست ید
از آنجایی که ید هیچ ردی روی طلای اصل باقی نمی‌گذارد، اما روی بعضی از فلزات رد می گذارد، می توان مقداری ید را روی سطح طلا مالید تا گر ردی باقی ماند، نتیجه بگیریم که طلا اصل نیست.
شناسایی طلا از طلای بدل با الکل
برای تشخیص طلا از طلای بدیل از الکل نیز می توانید استفاده کنید. جهت این کار طلا را در ظرفی بگذارید و بر روی آن الکل بریزید و درب ظرف را ببندید تا الکل در مجاورت هوا بخار نشود. بعد از ۵ دقیقه طلا را بررسی کنید. اگر تغییر رنگ داده و تیره شده باشد، قطعه بدل است. اما اگر تغییری نکرد، آن فلز طلاست.
تشخیص طلای اصل از تقلبی با سنگ محک (محک زدن طلا)
سنگ محک نیز یکی دیگر از روشهای قابل‌اعتماد برای تشخیص طلای اصل از تقلبی است که بسیاری از جواهرفروشان از آن برای عیارسنجی طلا استفاده می‌کنند. درواقع بهترین و مطمئن ترین راه تشخیص سریع و دم دستی طلای اصل، محک زدن طلا با سنگ محک است. برای این کار می توانید به نزد یک طلافروش بروید و از او بخواهید که طلای شما را محک بزند و اصل یا غیراصل بودن طلا را مشخص کند. لازم به ذکر است که با روش محک زدن می توان عیار طلا را نیز مشخص کرد.
گفتنی است که در این روش طلا روی سنگ محک چند بار کشیده می‌شود تا یک اثر بر روی سنگ باقی بگذارد. سپس با استفاده از اسید نیتریک و تیزاب عیار شده، اصل یا تقلبی بودن طلا و حتی عیار طلا مشخص می‌گردد. لازم به ذکر است که در مقاله سنگ محک و نحوه محک زدن و تعیین عیار طلا، بیشتر در مورد این روش توضیح داده ایم.
ری گیری
این روش یکی از بهترین و دقیق‌ترین روشهای تشخیص اصل بودن طلا است که البته با آن عیار طلا نیز مشخص می‌گردد. این روش توسط آزمایشگاه انجام می‌شود و بیشتر توسط طلاسازان و زرگران استفاده می‌شود. اگر دقت کرده باشید روی بسیاری از طلاهای آب‌شده کدی حک‌شده است که نشان‌دهنده این است که طلای آب‌شده ری گیری شده و عیار آن مشخص گردیده است.
درروش ری گیری، طلا را با سرب ذوب می‌کنند، سپس به روش کوپلاسیون، طلا را خالص‌سازی کرده و عیار آن را مشخص می‌نمایند. در پایان کدی روی طلا درج می‌کنند که هر فردی می‌تواند با تماس با آزمایشگاه مذکور و خواندن این کد، از عیار طلا مطلع شود. پیشنهاد می گردد که برای آشنایی بیشتر با این روش مقاله ری گیری طلا را مطالعه فرمایید.
کتاب آموزش بازیافت طلا و نقره
اگر مایلید با روشهای تشخیص و عیارسنجی طلا و نقره آشنا شوید یا می خواهید طلا و نقره را از جواهرات طلای دست دوم، ظروف و جواهرات نقره، طلای شکن و ناخالص و قطعات الکترونیکی مختلف بازیافت کنید، توصیه می کنیم کتاب “استخراج شیمیایی طلا و نقره از جواهرات و قطعات الکترونیکی” را مطالعه کنید. این کتاب از طریق لینک زیر قابل دریافت است:
کتاب بازیابی شیمیایی طلا و نقره
