در این پست، خلاصه ای از طرح توجیهی توليد طلا و نقره از ضايعات الكترونيكي (سال 1386) را برایتان قرار داده ایم و در انتهای خلاصه هم لینک دانلود طرح به صورت کامل و در فرمت PDF آورده شده است.
مقدمه
طرح توجیهی، مطالعات كارشناسي است كه قبل از اجراي طرحهای سرمایهگذاری اقتصادي انجام میگیرد. در اين مطالعات از نگاه بازار، فني و مالي و اقتصادي طرح مورد بررسی و آناليز قرار گرفته و نتايج حاصل از آن بهعنوان مبنايي براي تصمیمگیری سرمایهگذاران مورد استفاده قرار میگیرد. گزارش حاضر مطالعات امکانسنجی مقدماتي توليد طلا و نقره از طريق بازيافت ضايعات الكترونيكي است.
اين مطالعات در قالب متدولوژي مطالعات امکانسنجی تهيه گرديده است و مطابق متدولوژي فوق، ابتدا محصول مورد مطالعه بهطور دقيق معرفي شده و سپس بررسیهای لازم روي بازار آن صورت خواهد گرفت و در ادامه مطالعات فني در خصوص چگونگي توليد و امكانات سخت و نرمافزاری مورد نياز نيز شناسايي شده و درنهایت ظرفیتهای اقتصادي و حجم سرمایهگذاری مورد نياز براي اجراي طرح برآورد و ارائه خواهد شد تا با استفاده از آن سرمایهگذاران و علاقهمندان محترم بتوانند كليه اطلاعات مورد نياز را كسب و در جهت انجام سرمایهگذاری اقتصادي با ديد باز و مسير شفاف اقدام نمايند. اميد است اين مطالعات كمكي هرچند كوچك در راستاي توسعه صنعتي كشورمان به عمل بياورد.
معرفي محصول
در حال حاضر خريد يك كامپيوتر شخصي بسيار ارزانتر از ارتقاء دادن كامپيوتر قبلي است. حال بر سر كامپيوتر قبلي چه خواهد آمد؟ ضايعات الكترونيكي كه برخي از افراد آن را به جنبه سياه دنياي جديد ديجيتالي تشبيه کردهاند مشكلات زيادي را براي محیطزیست ما به وجود آورده است. در اين مقاله سعي کردهایم به مسائل و مشكلات ضايعات الكترونيكي بپردازيم. قبل از اينكه به بحث در مورد ضايعات الكترونيكي بپردازيم، تعاريف زير بيان میشود:
ضايعات الكترونيكي
صنعت الكترونيك از رشد بالا و سريعي برخوردار بوده است. همراه با اين رشد، محصولات منسوخ شده و قديمي صنعت روز به روز افزايش پيدا میکند؛ ضايعات الكترونيكي اكنون بيشترين رشد را در دنياي صنعت امروز داراست و بيشتر كشورهاي صنعتي گريبان گير اين مسئله هستند. اكنون بيشتر دولتها به فكر بازيافت اين محصولات بهصورت جامد هستند. بخشي از زباله صنعتي، طيف وسيعي از وسايل الكترونيكي مثل فريزر، وسايل تهويه مطبوع، تلفنهای دستي، ضبط صوتهای شخصي و كليه وسايل الكتريكي مصرفي تا رايانه را شامل میشود.
انواع ضايعات الكترونيكي:
- تجهيزات فناوري اطلاعات
- تجهيزات سرگرمکننده
- تجهيزات ارتباط از راه دور
- وسايل سمعي و بصري مانند ديسك فشرده
- انواع مختلف پرینترها و تجهيزات آنها مانند کارتریج
- مدارهاي الكترونيكي پرينترها
- باتریها
ضايعات الكترونيكي مشكلي بحراني است:
- ضايعات الكترونيكي مخاطره انگيز هستند. ضايعات الكترونيكي شامل 1000 نوع ماده مختلف است كه خيلي از آنها سمي است و ممكن است آلودگیهای جديدي ايجاد كند.
- مواد الكترونيكي به علت پيشرفت سريع در فنّاوری كارايي مطلوب خود را از دست میدهد و بيش از ساير مواد توليدي، ايجاد ضايعه میکند .
- در آمريكا بيش از ساير كشورها از رايانه شخصي استفاده میشود. بيش از 50 %خانوادهها داراي رايانه شخصي هستند.
- از سال 2005 به ازاي وارد شدن هر رايانه جديدي به بازار، يك رايانه از رده خارج میشود.
- تنها در كاليفرنيا بيش از 2 بيليون دلار خرج بازيافت اين مواد در عرض 5 سال آينده خواهد شد .
- در سال 1998 بيش از 20 ميليون رايانه در آمريكا از رده خارج شد كه معادل 7تا 5 ميليون تن وزن داشت و 3 تا 5 درصد در سال به آن اضافه میشود .
ضايعات الكترونيكي در هند:
هند امروز حدود 1/38 ميليون رايانه خارج از رده دارد و توليدكنندگان آن سالانه 1050 تن زباله الكترونيكي به آن اضافه میکنند. اين تعداد نسبت به 20 ميليون رايانه خارج از رده آمريكا اندك است، اما يك «روند رو به رشد» را نشان میدهد. اين مسئله با ورود زبالههای الكترونيكي از سنگاپور و كره جنوبي پیچیدهتر گرديده است. كارشناسان محیطزیست در هند هشدار دادهاند كه حتي بهکارگیری روشهای اوليه و مقدماتي براي بازيافت ضايعات الكترونيكي براي سلامت انسان و محیطزیست بسيار خطرناك است و بنابراين بايد بهصورت جدي از واردات زبالهها و پسماند رایانهها به هند جلوگيري شود. قسمتهای رايانه – شامل نمايشگر، چاپگر، صفحهکلید، واحد مركزي پردازش و به حركت آورنده فلاپي – داراي فلزات قيمتي مانند طلا، نقره و پلاتين است. البته حاوي مواد خطرناك مانند سرب، كادميوم و جيوه نيز هست و تجزيه و بازيافت اين مواد براي سلامتي انسان زیانآور است .
ضايعات الكترونيكي در ايران:
به گفته يكي از كارشناسان محیطزیست در سازمان محیطزیست ايران، هنوز هيچ برنامهای درزمینهٔ بازيافت مواد الكترونيكي بهویژه مواد سمي موجود در اجزاء سختافزار رایانهها وجود ندارد. به گفته اين كارشناس اگرچه مواد سمي در رایانهها وجود دارد، ولي بازيافت آنها بهمراتب گرانتر از دور انداختن آنهاست و درنتیجه هنوز پیشبینیهای لازم در اين زمينه اتخاذ نشده است.
نام و كد محصول
ضايعات الكترونيك كد آيسيك ندارند.
شماره تعرفه گمركي
در سال 1994 کنوانسیون بازل منع صدور هر نوع از ضايعات خطرناك ازجمله ضايعات الكترونيكي را از كشورهاي غني به كشورهاي درحالتوسعه تحت هر عنواني – مانند بازيافت – ممنوع ساخته است. به همين دليل براي ضايعات الكترونيكي شماره تعرفه گمركي تعريف نشده است.
بررسی و ارائه استاندارد ملي یا بینالمللی
با مراجعه به فهرست استانداردهاي تدوين شده موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران، استاندارد اجباري و يا تشويقي براي بازيافت ضايعات الكترونيكي تدوين نشده است.
ازآنجاییکه ضايعات الكترونيكي حاوي موادي سمي هستند، موادي مانند: سرب و كادميويم كه در ساخت صفحه مدارات، اكسيد سرب و كادميوم در مانیتورهای سی آر تی، جيوه در صفحات مانیتورهای صفحه تخت ، كادميوم در باتریهای رايانه ، پلاستیکهایی كه در كيسهاي رايانه استفاده میشود، کابلهای معمولي و کابلهای حاوي پلي وينيل كلورايد كه در هنگام سوختن (جهت آزادسازی مس از درون سیمها) اكسيدهاي سمي آزاد میسازند . به علت وجود اینگونه خطرات، بازيافت مواد الكترونيكي بايد تحت شرايط خاص به انجام برسد و مجوزهاي لازم از سازمانهای نظارت دولتي دريافت گردد.
با سوزاندن و يا دفن كردن ضايعات رایانهای مشكلات اساسي از طريق ايجاد آلودگیهای محیطزیستي به وجود خواهد آمد. دفن ضايعات باعث میشود مواد سمي به درون آبهای جاري و زيرزميني آزاد شوند؛ همچنين سوزاندن اين مواد باعث ورود مواد سمي و اكسيدها به درون هوا میشود. به همين علت بازيافت رایانهها خطرات جدي از جنبههای محیطزیستي و شغلي، در برخواهند داشت. بهخصوص زماني كه صنعت بازيافت به علت سوددهی كم آن، مقررات مرتبط با مسائل ايمني كاركنان را رعايت نمیکنند. قانون مديريت پسماند مصوب سال 1383 مجلس شوراي اسلامي نيز در بندي خاص به مقوله زبالههای ويژه ازجمله زبالههای الكترونيك پرداخته و مسئولیت دفع؛ امحا و بازيافت آن را بر عهده توليدكننده نهاده است .
قیمت تولید داخلی و جهاني محصول
در حال حاضر محلي در داخل كشور وجود ندارد كه ضايعات الكترونيكي را بهصورت رسمي خريداري نمايد و به همين دليل نرخ دقيقي نمیتوان براي ضايعات الكترونيكي در داخل كشور يافت. افراد دستفروش كه در محلهای مختلف ضايعات را از مردم خريداري مینمایند در رنج بين 300 تا 5000 ريال به ازاي هر کیلوگرم ضايعات الكترونيكي پرداخت مینمایند. در خارج از كشور و در آمريكا بهصورت رسمي ضايعات الكترونيكي خريداري میشوند. قيمت مانيتور تا 20 اينچ برابر 17 دلار و از 20 اينچ به بالا 25 دلار خريداري میشود. كامپيوتر نيز بنا بهاندازه آن قیمتهای مختلفي دارد ولي بهطور متوسط قيمت آن 10 دلار به ازاي هر كيلوگرم است.
بررسي كالاهاي جایگزین
در اين مورد به دست آوردن طلا و نقره با روشهای ديگر میتواند جايگزين مناسبي براي اين روش باشد. البته قيمت طلا و نقره در بازار جهاني مشخص است و در صورت توليد زير قيمت بازار جهاني، میتوان آنها را به فروش رساند.
اهميت استراتژيك كالا
رايانه شامل اجزاي سمي زيادي است .فهرست اجزاء الكترونيكي سمي در رايانه به شرح زير است:
- تختهمدار رايانه كه داراي فلزات سنگين مثل سرب و كادميوم است.
- باطریهای رايانه كه داراي كادميوم است.
- لامپ پرتو كاتدي به همراه اكسيد سرب و باريوم
- کابلهای مسي با پوشش پیویسی و قطعات پلاستيكي رايانه كه در زمان سوخته شدن براي بازيافت فلزات ارزشمند، اکسیدهای بسيار سمي را از خود آزاد میکنند.
با توجه به سمي بودن اين اجزا، بازيابي رايانه میتواند مشكل بزرگي را از محیطزیست برطرف سازد. رشد فزاينده توليد زبالههای الكترونيك در دنيا كه با توجه به عمر مفيد 3 تا 2 ساله قطعات الكترونيكي در دنيا هر روز شتاب بيشتري به خود میگیرد و ازاینرو كشورهاي مختلف در حال برنامهریزی براي بازيافت اين گروه از زبالهها و كاهش خطرات آن هستند . اكنون به دليل فقر برنامه و دستگاههای بازيافتي ويژه زبالههای الكترونيك و بنا بر آمار سازمان ملل 70 درصد ضايعات رایانهها و موبایلهای جهان در چين بازيافت میشود و ازاینرو جهت فراگير شدن برنامههای بازيافت زبالههای الكترونيك، در سال 2008 وزراي 170 كشور جهان در بالي اندونزي گرد هم آمدند تا راههای بازيافت زبالههای خطرناك ازجمله زبالههای الكترونيك را بررسي كنند.
بر اساس قوانين جهاني زبالههای الكترونيكي و الكتريكي، بازيافت اين نوع زبالهها به ميزان چهار كيلوگرم به ازاي هر نفر الزامي است و میتوان به خطرات دفع غیرعلمی و غیراصولی اين نوع زباله اشاره كرد و گفت: گوشیهای تلفن از رده خارجشده، باتري، قطعات فرسوده رايانه، ماكروويو و ديگر لوازم الكترونيك به دليل وجود فلزات سنگين در اين زبالهها و موادي از قبيل پلاستيك، سرب، آلومينيوم، طلا، نقره و بهویژه فلزات سنگيني همچون جيوه، كادميم و آرسنيك بسيار خطر آفرين هستند و اگر گوشت حيواناتي كه اين مواد در بدن آنها تجمع يافته باشد مصرف شود سلامت افراد جامعه را بهشدت تهديد میکند.
قانون زبالههای تجهيزات الكترونيكي و الكتريكي
عمر كوتاه تجهيزات كامپيوتري از يك طرف و تنوع طلبي مردم به استفاده از تجهيزات الكترونيكي جديد سبب شده است كه رفته رفته بحث زبالههای الكترونيكي به مشكل بزرگ دنيا تبديل شود؛ مشكلي كه كشورهاي پيشرفته و بزرگ براي آن راه حلي یافتهاند و با تصويب قانون خاص مربوط به آن و موظف شناساندن توليدكنندگان به بازيافت محصولات توليد شده خود اين مشكل را تا حدودي حل کردهاند . قانون زبالههای تجهيزات الكترونيكي و الكتريكي، بازيافت زبالههای الكترونيكي به ميزان چهار كيلوگرم به ازاي هر نفر را الزامي میکند. بهموجب اين قانون توليدكنندگان موظفاند بودجه طرحهای بازيافت را تأمین كنند و خردهفروشان خدمات بازپس گيري را در اختيار مشتريان قرار دهند. زبالههای الكترونيكي كه دستگاههای PC ،كنسول بازي، مايكروويو و ماشين لباسشويي و… را در برمیگیرند، امروزه بهعنوان سریعترین منبع توليد زباله در اتحاديه اروپا شناختهشدهاند .
كشورهاي عمده تولیدکننده و مصرفکننده محصول
كشورهاي عمده تولیدکننده ضايعات الكترونيكي در جهان كشورهاي توسعهیافته میباشند. البته بعضي از اين
کشورها ضايعات خود را به كشورهاي درحالتوسعه منتقل مینمایند. كشورهايي كه ضايعات الكترونيكي
زيادي توليد میکنند عبارتاند از : آمريكا، هند، كره، سنگاپور و كشورهاي اروپايي
شرایط صادرات
کنوانسیون بازل، صدور هر نوع از ضايعات خطرناك ازجمله ضايعات الكترونيكي را از كشورهاي غني به كشورهاي درحالتوسعه تحت هر عنواني – مانند بازيافت – ممنوع ساخته است. به همين دليل واردات ضايعات الكترونيك به داخل كشور ممنوع است.
واحدهاي تولیدی فعال
در ايران واحدي كه توليد طلا و نقره را از ضايعات الكترونيكي به انجام برساند وجود ندارد. اما در تهران بعضي از افراد در امر خريد قطعات قديمي و رایانههاي مستهلك فعاليت میکنند. فعاليت اين افراد در محله شوش تهران متمركز است . فعالان اين بازار با جدا كردن مس و طلاي موجود در بعضي از قطعات رايانه و با فروش اين مواد سود فراواني به دست میآورند. در ضمن بسياري از قطعات موجود در اين رایانههاي مستهلك سر از بازار لوازم الكترونيكي دست دوم درمیآورند . تعداد زيادي از اين قطعات غيرقابل استفاده و بازيافت بوده و بهصورت سنتي دفن میشوند كه اين امر به محیطزیست آسيب فراواني میرساند و حتي در برخي موارد به آلوده كردن آبهای زيرزميني منجر میشود كه عواقب ناگواري در پي خواهد داشت .
در اواسط سال 1998 در سوئيس براي آشغالهای الكترونيكي اقداماتي شروع شد. در سوئیس مؤسسه سوئيسي بازيافت زبالهها و انجمن صنايع فناوري ارتباطات و اطلاعات نقش مهمي را در اين زمينه ايفا میکنند . آنها جوازهايي براي متخصصين بازيافت زبالهها صادر میکنند و با بازرسیهای منظم، ماشینآلات را كنترل میکنند. تا اواخر سال 2001 چهارده جواز توسط این دو سازمان به متخصصين بازيافت زبالهها واگذار شد و هشت جواز توسط هر دو سازمان به متخصصين بازيافت پرداخت شد.
نام ماشینآلات مورد استفاده در توليد محصول
در جدول زير نام دستگاه مورد نياز براي توليد يك واحد بازيافت طلا و نقره از ضايعات الكترونيكي بيان شده
است.
پیشبینی عرضه در بازار آينده كشور
محصولات توليدي طرح حاضر طلا و نقره است كه به هر ميزان كه توليد شوند، بهراحتی به فروش ميرسند و از اين نظر هيچ شرايط خاصي وجود ندارد.
بررسي روند واردات محصول تا پايان سال 87
بر اساس قوانين بینالمللی واردات و صادرات ضايعات الكترونيكي به هر اسمي، ممنوع است .
جمعبندی عرضه
با توجه به اينكه هيچ واحد توليدي فعال و يا در حال ايجاد در خصوص بازيافت طلا و نقره از ضايعات الكترونيكي وجود ندارد، لذا هيچ عرضهای نيز در اين خصوص نداريم.
بررسي روند مصرف
طلا و نقره كالاهاي استراتژيك هستند و هرچقدر توليد شوند به فروش میرسند و ازنظر مصرف، طرح مورد نظر مشكلي ندارد.
بررسي روند صادرات
صادرات ضايعات الكترونيكي ممنوع است و لذا در اين خصوص صادراتي نداريم.
بررسی نیاز به محصول با اولويت صادرات
بازيافت طلا و نقره به علت حفظ محیطزیست بسيار مفيد است و توليد طلا و نقره از اين طريق نيز با توجه به تقاضاي بسيار زياد براي اين و دو كالا و اهميت استراتژيك آنها بسيار مهم است.
برآورد ميزان تقاضاي داخل در آينده
براي طلا و نقره تقاضاي متناسب با توليد وجود دارد.
برآورد قابليت صادرات در آينده
ضايعات الكترونيكي كه قابليت صادرات ندارند و طلا و نقره نيز علیرغم محدودیتهایی كه دارند، قابليت صادرات دارند.
فرآيند توليد
فرآيند توليد ضايعات الكترونيكي به علت ايجاد سموم بسيار مضر براي بدن انسان بسيار خطرناك است. لذا توليد آن در محيط كاملاً مجهز بايد به انجام برسد.
دريافت ضايعات :
ضايعات به دو صورت جمعآوریشده از زبالههای شهري و همینطور خريداري شده از مردم دريافت مي شوند . شركت میتواند براي دريافت مواد اوليه، دو سياست در پيش داشته باشد. سياست اول بدين شرح است كه تعدادي کارکنان در محلهای معيني از شهرهاي بزرگ مستقر نموده كه وظيفه آنها خريداري نمودن ضايعات الكترونيكي از مردم است. سياست ديگر میتواند بدين شرح باشد كه ضايعات الكترونيكي را از شهرداري خريداري نمايد. بدين ترتيب كه طبق قراردادي با شهرداري، شهرداري موظف شود در محلي كه زبالههای شهري را بازيافت و دفع میکنند، ضايعات الكترونيكي را جدا كرده و به شركت تحويل دهد .
فرآيند جداسازي
در اين مرحله بايد ضايعات الكترونيكي را بنا به نوعشان و شباهت آنها به يكديگر، از هم جدا نموده و براي ارسال به مراحل بعدي آماده نمود. در اينجا بايد قطعات پلاستيكي از قطعات فلزي جدا شوند و قطعاتي مانند انواع مقاومت كه قابليت بازيافت ندارند از قطعاتي كه قابليت بازيافت دارند، جدا شوند. قطعاتي كه شامل طلا و نقره میباشند شامل نمايشگر (مانيتور)، چاپگر، صفحهکلید، واحد مركزي پردازش و به حركت آورنده فلاپي مي باشد كه بايد از بقيه ضايعات جدا شوند.
بازيافت طلا و نقره
1- در اين مرحله قطعاتي كه شامل طلا میباشند وارد دستگاه بازيافت ضايعات میشوند. ابتدا ضايعات تا دماي 200 درجه سانتیگراد گرم میشوند. پسازاین مرحله پلاستیکهای موجود در اطراف فلزات از آنها جدا شده و از طريق دریچهای كه در پايين دستگاه وجود دارد، از دستگاه خارج میشود. گازهاي سمي نيز از مكنده بالاي دستگاه بازيافت جدا شده و به سمت دستگاه Recovery Gas میروند .
2- پس از جداسازي پلاستیکها، مقداري اسیدسولفوریک به مواد اضافه میشود و پس از 30 تا 50 دقيقه كه ضايعات در اسیدسولفوریک غوطهور شدند، اسيد از چرخه خارج میشود.
3- باقيمانده ضايعات تا دماي 800 درجه سانتیگراد گرم میشوند. در اين مرحله نيز فلزاتي نظير آلومينيوم ذوبشده و از چرخه خارج میشود.
4- ضايعات باقيمانده بايد از دستگاه بازيافت خارجشده و به مدت 2 تا 4 ساعت در محلي خشك و خنک نگهداري شده تا مقداري خنك شوند.
5- پس از خنك شدن، بايد ضايعات باقيمانده، به آنها استيك اسيد 100 % اضافه شده و مقداري روغن فلكسون اضافه شده و به مدت 24 ساعت در دماي 40 تا 50 درجه سانتيگراد نگهداري نموده و پس از اين مدت هيدروكلريدريك اسيد 35 درصد صنعتي به محلول اضافه شده و پس از اینکه دماي ماده به 80 تا 90 درجه سانتیگراد رسيد، به مدت 4 تا 6 ساعت نگهداري كرده و پس از اين مدت رسوب طلا و نقره در محلول ايجاد میشود.
6- پس از جداسازي طلا و نقره از رسوب ايجاد شده، آنها براي اينكه عيار مناسب را بدست آورند با مس و آلياژهاي ديگر مخلوط شده و بهصورت شمش درمیآیند.
بازيافت گازهاي سمي
گازهاي سمي توليد شده در اين مرحله بايد توسط دستگاه recovery Gas بازيافت بشوند. اين دستگاه تنها دستگاهي است كه در اين خصوص توليد شده است و نحوه عملكرد آن توسط شركت سازنده بيان نشده است.
تعیین نقاط ضعف و قوت تكنولوژيهاي موجود
نقطهضعف روش ارائهشده در فوق، سمي بودن بیشازحد اين روش و توليد سموم بسيار خطرناك است. از ديگر نقاط ضعف اين روش طولاني بودن مدتزمان آن و هزينه زيادي است كه مواد اوليه آن ایجاب مینمایند.
بررسی و تعیین حداقل ظرفيت اقتصادي و سرمایهگذاری ثابت موردنیاز
کارگاهها و کارخانههای توليدي، عموماً لازم است تعداد متنوعي از محصولات موردنیاز صنعت را توليد و عرضه نمايند. لذا توليد و عرضه تنها يك نوع محصول بههیچوجه اقتصادي و معقول نیست. ازاینرو حداقل ظرفيت بر اساس حداقل امكانات و ماشینآلات مورد نياز و درنهایت حجم سرمايه ثابت آن تعيين میگردد. بنابراين در اينجا ابتدا حداقل ماشینآلات و امكانات موردنیاز برآورد و سپس بر اساس آن حداقل ظرفيت توليد تعيين خواهد گرديد.
هزینههای سرمایهگذاری ثابت طرح مشتمل بر هزینههایی است كه صرف ايجاد يك واحد صنعتي میگردد كه عبارتاند از:
- زمین
- محوطهسازی
- ساختمانهای توليدي واداری
- ماشینآلات و تجهيزات
- ماشینآلات و تجهيزات
- اثاثيه و تجهيزات اداري
- ماشینآلات حملونقل درون و برون كارگاهي
- هزینههای قبل از بهرهبرداری
سلام وقت بخیر طرح توجیهی بازیافت طلا از ضایعات قطعات الکترونیکی مربوط به چه سالی هست ؟
سلام
فکر میکنم نگارش سال 86 باشه.