تیزاب سلطانی در واقع از مخلوط شدن یک قسمت اسید نیتریک کنسانتره و سه تا چهار قسمت جوهر نمک کنسانتره (اسید کلریدریک یا همان هیدروکلریک اسید) تولید می شود و جالب است بدانید که این محلول خورنده برای اولین بار توسط زکریای رازی اختراع شده است. این اسید خورنده و خطرناک از قدرت بسیار بالایی برخوردار است و می تواند بسیاری از فلزات از جمله طلا، پلاتین و رودیوم را در خود حل کند. این موضوع باعث شده است که تیزاب کاربردهای زیادی در بازیابی و استخراج فلزات گرانبها از جواهرات یا زباله های الکترونیکی و یا خاک طلا داشته باشد. در ادامه برخی از موارد مصرف تیزاب را در صنعت استخراج و بازیافت فلزات گرانبها نام خواهیم برد. برای آشنایی بیشتر با تیزاب می توانید برگه مربوط به آن را در ویکی پدیا مطالعه فرمایید.
موارد مصرف تیزاب
- حل کردن طلا و استخراج آن
- حل کردن فلزات پایه نظیر مس، روی، نیکل و …
- حل کردن و بازیابی پلاتین و پالادیوم
- حل کردن و بازیابی رودیوم
- برای حل کردن انواع جواهرات طلای زرد و طلای سفید
- انحلال برخی فلزات خاص که توان مقاومت در برابر اسیدهای رایج را دارند.
- انحلال نمونه هایی که برای ری گیری و آنالیز فرستاده شده اند.
- حل کردن بعضی از خاکهای معدنی جهت استخراج طلا و حتی پالادیوم و پلاتین
- و بسیاری مصارف دیگر
بد نیست بدانید که تعدادی از فلزات در برابر تیزاب سلطانی مقاوم هستند که از این فلزات می توان به تیتانیوم، ایریدیوم، روتینیوم، تانتالوم، نیوبیوم، هافنیوم، اسمیوم و تنگستن اشاره کرد. بنابراین برای جداسازی این فلزات از مواد مزاحم هم می توان از تیزاب سلطانی استفاده نمود و بنابراین این هم یکی دیگر از موارد مصرف تیزاب می باشد.
خطرات استفاده از تیزاب
همان طور که گفته شد تیزاب خاصیت خورندگی زیادی دارد و به همین دلیل هنگام استفاده از آن باید بسیار دقت کرد و مواظب بود. تماس تیزاب با پوست باعث سوختگی و آسیب دیدن شدید پوست می شود. بنابراین هنگام کار با تیزاب سلطانی باید از دستکش ضد اسید، ماسک و محافظ صورت استفاده کرد و مواظب بود که این محلول با پوست تماس پیدا نکند. همچنین به علت این که تیزاب حین واکنش با مواد و فلزات، دود اسید بسیار سمی و خورنده تولید می کند، باید فرآیند تیزاب کاری در هود اسید کاری انجام شود و از تماس با دودهای تیزاب و یا تنفس آنها جدا خودداری کرد. همچنین کارگاه هایی که برای بازیابی فلزات گرانبها از تیزاب استفاده می کنند باید در مناطق غیرمسکونی و ترجیحا صنعتی واقع شوند تا دودهای تیزاب کاری به اطرافیان و محیط زیست، آسیبی وارد نکند. گفتنی است که این محلول با محلول بی کربنات سدیم اشباع یا محلول ده درصد هیدروکسید سدیم خنثی شده و آماده دفع می‌شود.
کتاب آموزش بازیابی شیمیایی طلا و نقره
- اگر روش صحیح ساخت تیزاب سلطانی جهت تیزابکاری و انحلال مواد حاوی فلزات گرانبها را نمی دانید.
- اگر با نحوه کار با تیزاب سلطانی یا اصول و ریزه کاری های تیزاب کاری آشنا نیستید.
- اگر دوست دارید نحوه حل کردن طلا و فلزات پایه در تیزاب سلطانی را یاد بگیرید.
- اگر می خواهید یک هود اسیدکاری بسازید، اما روش ساخت آن را نمی دانید.
توصیه می کنیم کتاب آموزش بازیابی شیمیایی طلا و نقره را مطالعه فرمایید. این کتاب از طریق صفحه اینترنتی زیر قابل تهیه است:
دانلود نسخه محدود کتاب آموزش بازیابی شیمیایی طلا و نقره
سلام استاد
استاد سوالم اینه که تو هوای سرد کار کردن با روش استخراج اسید چقدر میتونه روند استخراج رو با مشکل مواجه کنه؟
در بعضی از مراحل، میتونه حتی مفید باشه و در بعضی از مراحل هم مشکل زاست. به هر حال در مرحله حل کردن باید از حرارت استفاده کنید و اگر نمیخواهید محلول را حرارت دهید حتما باید محلول در دمای اتاق باشد. در سایر مراحل چندان مشکلی ندارد
خیلی ممنون
استاد سوال دیگه که من با اوره خنثی سازی میکنم و بعد ته نشین سازی بازم محلولم در مقابل قطره کلرید قلع سیاه میشه.چیکار کنم؟
همانطور که عرض کردم، اگر سیاه میشه یعنی طلا در محلول وجود دارد.
دوباره سعی کنید طلای احتمالی را رسوب دهید. اگر باز هم نتیجه تست مثبت بود، چند تکه سیم مسی بیندازید و چند روز صبر کنید تا طلای احتمالی رسوب کند و بعد تست کلرید قلع را تکرار کنید. اگر بازهم تست مثبت بود یعنی یا مشکل از محلول تست است و یا عنصری در خاک وجود دارد که باعث چنین نتیجه ای شده است. در صورتی که کارهایی را که عرض کردم انجام دادید لطفا من را هم از نتیجه کار باخبر کنید.
چشم استاد.نتیجه رو میگم .
با توجه به تعالیم شما من یه احتمال دیگه میدم و اون اینه که احتمالا خاک مورد نظر علاوه بر طلا دارای پالادیوم یا پلاتین هست که چون ته نشین کننده ما متابی و سولفات آهن است فقط طلا رو رسوب میده.به نظرم بعد راه حل شما اگه حل نشه باید از ته نشین سازی با روی استفاده کنم چون طبق نوشته های اخیرتون روی هرسه رو همزمان رسوب میده.
سلام استاد بنده تکه مس انداختم ولی مشکل کامل رفع نشد.
استاد البته اینو بگم وقتی با قاشق سفید از محلول استانوس میچکونم ته قاشق قهوه ای کم رنگ میشه ولی وقتی به یه ظرف 100 میلی لیتری از محلول استانوس میچکونم تغییر رنگ دیده نمیشه.
سلام
سوالات قبلی شما را خواندم. شما گفته بودید که نتیجه تست سیاه می شود و نمی دانید این طلاست یا خیر – با توجه به اینکه تست جدید قهوه ای می شود، یعنی به احتمال فراوان در محلول طلا بوده و شما موفق به رسوب دادن آن نشده اید و حال به وسیله مس رسوب کرده است. رسوب را تیزابکاری و طلا را دوباره و اینبار با دقت بازیابی کنید.
ممنون از دقت و راهنماییتون.
یعنی الان طلا کاملا رسوب کرده و قهوه ای شدن بعد استانوس عادیه؟
یه سوالم این که با قاشق تست استانوس درسته یا تو ظرف؟چون توظرف رنگ دیده نمیشه؟
استاد الان دیدم در دو حالتی که در قاشق یا ظرف استانوس میچکونم بعد یکی دو دقیقه ته قاشق یا ظرف هاله ی قهوه ای کم رنگ تشکیل میشه و من در تیزاب کاری نمیدونم مشکل از چیه که طلارسوب میکنه ولی استانوس این جوابو میده؟
سلام تیزاب میتونه چسب خمیری کاشی رو از بین ببرد یا خیر.داخل لوله فاضلاب ریخته شده
سلام لطفا میشه بگید اسید انیتریک رو چگونه گیر بیارم من دانشجو نیستم مدارکی هم ندارم ولی خیلی به شیمی علاقه دارم و به این ماده احتیاج دارم تا جایی که حاضرم ادامه تحصیل بدم فقط ده سال دیر کردم بگذریم.
سلام
نیازی به مدارکی که فرمودید نیست. برای خرید کافیه به به فروشگاه های مواد شیمیایی در شهرتون مراجعه کنید.
سلام ببخشید استاد چطور میتوانم مایع تیزاب را غلیظ کنم،یعنی میزان حجمش کمتر بشه،مثلا اگر ۱ لیتر هست اون رو فشرده کنم به نیم لیتر و قدرتش بیشتر بشه
سلام باید بذارید تبخیر بشه!
سلام :وقت عالی بخیر،میشه تیزاب را برای تمیز کاری رادیاتور آلومینیومی بخاری خودرو استفاده کرد؟
سلام جناب استاد ببخشید من میخواستم جهت محک نقره از تیزاب استفاده کردم و متاسفانه با ناخن کوچکم تمای پیدا کرده و بعد از سوزش حالا پوست ناخن بنده زرد شده لطفا راهنمایی میفرمایید باید چکار کنم چون چند روز گذشته و فرقی نکرده.باتشکر
باید صبر کنید تا ناخن بلند بشه و بچینید.
سلام. من مقداری زمرد خام دارم که روی اون سنگ بستر نازکی از جنس بیوتیت وجود داره. میخوام برای حذف پوشش سیاه از تیزاب استفاده کنم. آیا تیزاب به زمرد آسیب میرسونه؟
سلام . وقت به خیر . یه پیکیج هایی هستن به اسم استخراج طلا از قطعات الکترونیکی . که کارشون با تیزاب و اسید و … ست . به نظرتون این پکیج رو تهیه کنم ؟ چون من فقط تو محیط خونه میتونم کار کنم یعنی تو حیاط . و میخوام بدونم که این مواد خطرناک نباشن یا باعث انفجار و .. که نمیشن ؟ چ
سلام این کار رو تقریبا نمیشه در خانه انجام داد. تبلیغاتی که در این مورد می کنند دروغ هست.
موادی که استفاده میشه مثل اسیدها خورنده و خطرناک هستند.
سلام.من تمام مراحل درست رفتم ولی درمرحله آخر ورسوبدهی متابی سولفید میزنم نه رنگ محلول تیره میشه نه رسوب میکنه..
شاید در محلول طلا ندارید.
سلام. بنده بعد از تیزآب کاری بهش مخلوط سدیم متابی سولفات و آب مقطر و همچنین سولفامیک اسید اضافه کردم. روی حرارت گذاشتم ولی متاسفانه ترکیب سوخت. حالا این خاکستر رو دوباره تیزاب کاری کنم ممکنه طلا بده؟
سلام بستکی به میزان حرارت داره. به هر حال شانس موفقیت بالاست و زیاد جای نگرانی نیست.
سلام لطفا جواب من رو بدین من حواسم نبود تیزاب بو کردم بعد از 10 ساعت که گذشته ریه هام شدید درد و سوز میزنه باید چکار کنم باید چه اقدام هایی انجام بدم؟
لطفا جواب بدین من تیزآب که از جوهر نمک تیز ترع رو حواسم نبود بو کردم بعد ۵ ساعت ریه هام درد و سوزش زیاد پیدا کرد باید چی کنم اصلا نزاشت حتی بخوابم
سلام به هر حال تنفس بخارهای اسیدی خطرناکه. البته احتمالا مشکل شما تا الان رفع شده ولی ممکنه به بخارهای اسیدی خیلی حساس باشید. خود بنده بعضا با تنفس این بخارها به ویژه جوهرنمک دچار علائم سرماخوردگی شدم.