مواد خطرناک در استخراج فلزات گرانبها

ما در استخراج و بازیابی فلزات گرانبها مثل بازیابی طلا و نقره، همواره با مواد خطرناکی روبرو هستیم که سلامتی ما را تهدید می کنند. بعضی از افراد ترجیح می دهند که از این مواد استفاده نکنند و تا جایی که امکان دارد از آنها دوری کنند و بعضی نیز به دلایلی خطر آنها را به جان می خرند و از این مواد در فرآیند های بازیابی استفاده می نمایند. در ادامه تعدادی از این مواد خطرناک را نام می بریم.

تیزاب سلطانی – پرکاربرد و همزمان یکی از مواد خطرناک در استخراج طلا

تیزاب سلطانی که از ترکیب شدن اسید کلریدریک و اسید نیتریک به دست می‌آید، یک اسید بسیار خطرناک و خورنده است که در حین واکنش بخار و دودهای سمی نیز تولید می کند. متاسفانه باید گفت که تقریبا همه کسانی که قصد بازیابی طلا و فلزات گروه پلاتین را دارند باید از این اسید استفاده کنند، چراکه این محلول شیمیایی کاربردهای زیادی در استخراج و بازیافت فلزات گرانبها دارد. البته با کمی دقت و رعایت کردن مسائل ایمنی می توان از خطرات تیزاب در امان ماند. همچنین در این مطلب، توضیحات بیشتری در مورد تیزاب داده‌ایم.

آمونیاک (NH₃)

محلول آمونیاک نیز در بازیابی طلا و نقره کم و بیش استفاده دارد. مثلا در تولید کلرید نقره از محلول نیترات نقره و شست و شوی پودر طلا از آمونیاک استفاده می شود. اما این محلول بی رنگ با بوی تند خطرات زیادی دارد. آمونیاک سمی و قابل اشتعال است و از خود گاز خنده متصاعد می کند. همچنین ترکیب آمونیاک با نیترات نقره، در شرایطی خاص، می تواند مواد آتش زا و قابل انفجار تولید کند. از این رو توصیه می شود که فقط افرادی که دارای مهارت و تجربه کافی هستند استفاده کنند.

اوسمیوم و روتنیوم

این دو فلز که از فلزات گروه پلاتین به شمار می آیند، در قطعات الکترونیکی به کار می روندو در بعضی خاک های معدنی نیز وجود دارند. به همین سبب افرادی که از قطعات و ضایعات الکترونیکی یا سنگ و خاک، فلزات گرانبها را استخراج می کنند ممکن است با این فلزات روبرو شوند و باید دقت کنند که اوسمیوم و روتنیوم هر دو فلزاتی سمی، سرطان زا و بسیار خطرناک برای سلامتی انسان به شمار می آیند.

هیدروفلوئوریک اسید (HF)

هیدروفلوئوریک اسید، از دیگر مواد خطرناک در بازیابی فلزات گرانبها می باشد. هیدروفلوئوریک اسید یک ماده شیمیایی بسیار خطرناک و خورنده محسوب می شود که حتی برای کار با آن باید به لباس ایمنی کامل مجهز بود و از هرگونه تماس پوستی با آن یا تنفس بخارات و دودهای آن اجتناب نمود. گفتنی است که برای بازیابی فلزات گرانبها نیازی به هیدروفلوئوریک اسید نیست اما باز هم بعضی ترجیح می دهند از فرآیندهای قدیمی که با این اسید انجام می شود استفاده کنند. البته گاها در استخراج طلا از خاک هم از این اسید استفاده می‌شود.

آزبست

از آزبست یا به اصطلاح پنبه نسوز در فرآیند تیزابکاری یا اسیدکاری استفاده نمی شود اما به دلیل عایق بودن در برابر گرما و حرارت و البته مقاومت بالای آن در مقابل حرارت های زیاد، بعضی از افراد از آن برای عایق کاری کوره استفاده می کنند. آزبست ماده ای سرطان زا است که در بسیاری از کشور ها از جمله کشور ما تولید آن ممنوع است اما همچنان در بازار یافت می شود. با توجه به وجود جایگزین هایی مثل آجرهای نسوز و پتوی سرامیکی استفاده از آزبست اصلا عاقلانه به نظر نمی رسد.

سیانید – یکی از مواد بسیار خطرناک در استخراج فلزات گرانبها

ماده ای دیگر که بسیار سمی و کشنده است و حتی در مقادیر کم به راحتی می تواند باعث مسمومیت حاد و مرگ شود. لازم به ذکر است که در استخراج فلزات گرانبها این ماده که در واقع به صورت سیانید سدیم (NaCN) یا سیانید پتاسیم (KCN) استفاده می شود، بیشتر برای استخراج طلا از سنگ های معدنی کاربرد دارد. استفاده از سدیم یا پتاسیم سیانید به مهارت و تجربه بسیار بالایی دارد و استفاده از آن باید با تجهیزات ایمنی کامل – مثل هود اسیدکاری – انجام شود، در غیر این صورت عواقب جبران ناپذیری خواهد داشت.

اسید سولفوریک (H₂SO₄)

اسید سولفوریک یک اسید معدنی قوی و بسیار خورنده است که در استخراج طلا از خاک و سنگ و یا بازیافت فلزات گرانبها از بردهای الکترونیکی کاربردهای متعددی دارد و تماس مستقیمش با پوست می‌تواند منجر به سوختگی‌های شدید شیمیایی و به دنبال آن آسیب به بافت پوست، درد شدید و حتی عوارض جانبی مانند عفونت شود. تنفس بخارات یا دود اسید سولفوریک نیز می‌تواند آسیب به دستگاه تنفسی و ریه‌ها را در پی داشته باشد.