صنعت بازیافت پلاستیک مثل هر صنعت دیگری دارای مزایا و معایب و مشکلات خاص خود است. مزایا و معایب را میتوان از دو منظر زیستمحیطی و اقتصادی بررسی کرد که در ادامه به آنها میپردازیم.
مزایای زیستمحیطی صنعت بازیافت پلاستیک
کمک به حفظ محیط زیست: زبالههای پلاستیکی به دلیل اینکه از مشتقات نفتی ساخته میشوند و باکتریها توانایی تجزیهی آنها را ندارند (تجزیهی مواد پلاستیکی نیازمند تماس آنها با نور خورشید و اشعهی UV است که آن هم سال و بلکه صدها سال طول میکشد) در مدت زمان بسیار زیادی تجزیه میشوند و بیشترین آسیب را به محیطزیست وارد میکنند.
حفظ منابع نفت و انرژی: تولید هر تن محصولات بازیافتی میتواند به حفظ ۵٫۷۴۴ کیلوساعت برق، ۱۶٫۳ بشکه نفت، ۹۸ میلیون بی تی یو انرژی، ۳۷۰۰ تا ۷۵۰۰ لیتر بنزین و آزاد شدن مساحتی در حدود ۲۷٫۳ متر از زمینها دفع زباله کمک کند. در ضمن انرژی موردنیاز برای بازیافت مواد پلاستیکی دوسوم انرژی لازم برای تولید همان کالاها از مواد خام دستنخورده است. حتی در برخی از منابع گفته شده انرژی مصرفی برای بازیافت مواد پلاستیکی، نسبت به زمانی که این مواد از صفر تولید میشوند، ۸۸ درصد کمتر است.
کاهش زبالهها: درحالحاضر بیست درصد از زبالههای پلاستیکی در سراسر جهان بازیافت میشود که با توجه به حجم ضایعات و زبالههایی که در جهان تولید میشود، میتوان نتیجه گرفت که با بازیافت پلاستیک حجم قابلتوجهی از زبالهها کاهش مییابد.
معایب زیستمحیطی
آلودگی محیطزیست: بازیافت پلاستیک همانطور که میتواند محیط زیست را حفظ کند، میتواند به آن آسیب نیز بزند. به طور مثال در هنگام ذوب پلاستیک برای تبدیل به گرانول، مواد آلی فراری در هوا منتشر میشود که برای گیاهان و حیاتوحش نزدیک نیروگاه و همچنین نیروی کار عملیات بازیافت بسیار مضر است. در ضمن انرژی مصرفی و حرارت ناشی از ذوب مواد پلاستیکی باعث افزایش انتشار گازهای سمی و افزایش دمای جهانی نیز خواهد شد.
آسیب زدن به سلامتی انسان: رزین مورداستفاده در پلاستیک از نفت تهیه میشود و در صورت قراردادن مواد غذایی در پلاستیکهای بازیافتی، این ماده به داخل غذا نفوذ میکند و سلامت انسانها را به خطر میاندازد. در کل توصیه میشود مواد غذایی را در پلاستیک، مخصوصاً پلاستیکهای بازیافتی، نگهداری نکنید؛ زیرا این کار باعث افزایش ابتلا به سرطان، افزایش عیوب مادرزادی، نقص در سیستم ایمنی بدن، اختلال در عملکرد غدد درونریز و سایر بیماریها و اختلالها میگردد.
تولید حجم زیادی از زباله: در فرایند بازیافت نیز ضایعات و زباله تولید میشود که پاکسازی، دستهبندی، ذخیره و حملونقل آنها انرژی زیادی مصرف میکند و باعث آلودگی آب و خاک و هوا میشود.
مزایای اقتصادی صنعت بازیافت پلاستیک
درآمد بالا: بدون تردید بازیافت پلاستیک صنعت درآمدزایی محسوب میشود. آمارها نشان میدهد که درآمد جهانی بازیافت پلاستیک دهها میلیارد دلار است. این درآمد در بین کارگاهها و شرکتهای بازیافت، واسطهها و حتی افرادی که در سطح شهر اقدام به جمعآوری ضایعات میکنند تقسیم میشود.
کاهش هزینههای مربوط به دفع زباله: یکی دیگر از مهمترین مزایای بازیافت پلاستیک کاهش قابلتوجه هزینههای دفع زبالهها است.
معایب اقتصادی صنعت بازیافت پلاستیک
هزینه بیشتر نسبت به تولید محصولات پلاستیکی از مواد خام: به دلیل اینکه پلاستیک از نفت تهیه میشود، درصورتیکه قیمت نفت افزایش قابلتوجه داشته باشد، بازیافت بهصرفهتر از تولید پلاستیک جدید از مواد پلیمری نو است؛ اما اگر نفت و مواد اولیه ارزان باشد، معمولاً تولید پلاستیک از مواد پلیمری نو نسبت به تولید محصولات بازیافتی با هزینهی کمتری انجام خواهد شد.
نامناسب بودن برخی از مشاغل مرتبط با بازیافت پلاستیک: برخی از مشاغل مرتبط با این فعالیت به خصوص در کشورهای فقیر و توسعهنیافته شرایط خوبی ندارند، زیرا افراد باید در محلهای غیربهداشتی با شرایط کاری سخت و درآمد ناچیز کار کنند.
مشکلات
کاهش کیفیت محصولات پلاستیکی پس از بازیافت: کیفیت مواد پلاستیکی با هر بار بازیافت کاهش مییابد؛ هرچند میتوان با استفاده از فناوریهای جدید یا روشهای مختلف این مشکل را کم کرد. بهعنوان مثال پلاستیکهای مورداستفاده در گلخانهها، میتوانند بازیافت و پس از تیره شدن، در مراکز پرورش قارچ دوباره استفاده شوند. به طور کلی مواد پلاستیکی تا حد مشخصی قابل بازیافت هستند و برای مثال پلیمری که معمولاً برای ساخت بطریهای پلاستیکی استفاده میشود، تنها دو یا سه بار قابل بازیافت است و پس از آن کیفیت خود را کاملاً از دست میدهد.
قابل بازیافت نبودن برخی از مواد پلاستیکی: برخی از مواد پلاستیکی مانند کیسههای پلاستیکی یا مواد پلاستیکی ساختهشده از پلی وینیل کلراید (PVC) مانند پردههای حمام، لولههای پلیکا، قابهای پلاستیکی پنجرهها و غیره یا قابل بازیافت نیستند یا خیلی سخت بازیافت میشوند. همچنین برخی از کالاهای پلاستیکی که با مواد دیگر ترکیب شدهاند نیز در بسیاری موارد قابل بازیافت نیستند.
آمار برخی از کشورها در بازیافت پلاستیک
در انتها بد نیست به آمار برخی از کشورها و عملکردشان در صنعت بازیافت پلاستیک اشاره کنیم. به طور مثال آمریکا و آلمان دو کشور پیشتاز در این صنعت محسوب میشوند، زیرا آلمان ۶۸ درصد و آمریکا ۳۵ درصد از زبالههای پلاستیکی خود را بازیافت میکند. همچنین چین و هند با واردات ضایعات از کشورهای دیگر درآمد قابلتوجهی از این صنعت به دست میآورند. در کشور ما نیز طبق آمار حدود نه درصد از زبالههای پلاستیکی و تنها یک درصد از کیسههای پلاستیکی بازیافت میشوند که آمار قابلقبولی نیست. علت این موضوع بیشتر به عدم استفاده از فناوری و دانش روز جهان، خط تولید پیشرفته و همچنین مشکلات متعدد در جمعآوری و تفکیک اولیه زبالههاست.