مطالب آموزشی پیرامون شیمی، مواد شیمیایی و استخراج فلزات گرانبها
ذوب طلا – روش ها، وسایل و نکات مهم
ذوب طلا از اصلی ترین و مهم ترین مراحل بازیابی و استخراج طلا می باشد. در صورتی که شما قادر نباشید طلا را به خوبی ذوب کنید، بازدهی، به مقدار قابل توجهی پایین می آید. متاسفانه بسیاری از افرادی که در امر بازیافت فلزات گرانبها از جواهرات و ضایعات الکترونیک فعال اند، به خصوص افراد تازه کار، در مرحله ذوب مشکل دارند. در هر حل در این مقاله قصد داریم که به روش هایی که برای ذوب طلا استفاده می شود اشاره کنیم و بعد وسایل و مواد مورد نیاز برای این کار را نام ببریم و چند نکته کاربردی را نیز ذکر کنیم.
روش های ذوب طلا
طلا به دو روش هواگاز و کوره ذوب می شود. در صورتی که میزان طلا زیاد باشد از روش کوره استفاده می شود و معمولا از کوره بوته ای گازی برای ذوب استفاده می گردد. اگر چه می توان از بوته های برقی و کوره های گازوئیلی یا حتی کوره های القایی هم استفاده کرد. در هنگام استفاده از کوره ها – صرف نظر از این که از چه نوع کوره ای استفاده می شود – باید دقت کرد که کوره به خوبی عایق بندی شده باشد و اتلاف گرمایی پایینی داشته باشد.
اما اگر مقدار طلا کم باشد می توان از روش هواگاز استفاده نمود. برای این کار حتی از فندک اتمی هم می توانید استفاده کنید. این روش توسط یک مشعل هوا گاز (مثل مشعل هوابرش)، دو کپسول گاز و اکسیژن و یک بوته هواگاز انجام می شود. البته برای این کار حتی از فندک اتمی هم می توانید استفاده کنید. نکته ای که در روش هواگاز وجود دارد این است که اگر طلا به صورت پودر باشد ( مثلل پودر طلای تیزابی)، باید فرد از تجربه بالایی برخوردار بوده و هنگام ذوب مواظب باشد که پودر طلا بر اثر فشار خروجی مشعل به بیرون از بوته ذوب نپاشد.
مشعل ذوب
در فرآیند ذوب کردن طلا، از مشعل های مختلفی می توان استفاده کرد. در صورتی که قصد دارید طلا را بدون کوره ذوب کنید، باید از مشعل هایی که با گاز و اکسیژن کار می کنند و به مشعل یا سرپیک هواگاز معروف هستند استفاده کنید و اگر می خواهید طلا را در کوره ذوب نمایید باید از مشعل های ونتوری یا مشعل هایی که با دمنده کار می کنند استفاده نمایید.
کوره ذوب
همانگونه که گفتیم، نقطه ذوب طلا 1064 درجه سانتی گراد است که به این معنی است که برای ذوب کردن طلا یک کوره 1200 درجه سانتی گرادی مثل یک کوره کوچک بوته ای که با گاز کار می کند کافی است. البته اگر قصد دارید طلا را به روش هواگاز ذوب کنید، به همان کوره کوچک هم نیاز ندارید.
کوره های برقی
به جای کوره گازی می توانید از کوره های برقی هم استفاده کنید، اما باید توجه داشته باشید که کوره های برقی بازدهی و سرعت کوره های گازی را ندارند و قیمت خرید و هزینه نگهداری آنها نیز به مراتب از کوره های گازی بیشتر است. همچنین چون کوره های برقی از بوته گرافیتی استفاده می کنند، نمی توان در آنها از فلاکس استفاده کرد.
ذوب طلا بدون استفاده از کوره
طلا را بدون کوره و با استفاده از مشعل هوابرش یا حتی فندک گازی قوی هم می توان ذوب کرد. به عنوان مثال در ویدئوی زیر مقداری پودر طلا توسط یک مشعل گازی ذوب می شود.
نقطه ذوب طلا و تاثیر عیار در ذوب کردن طلا
نقطه ذوب طلای خالص 1064 درجه سلسیوس است، ولی اگر با فلزات دیگر مثل مس و نقره آلیاژ شده باشد و مثلا 18 عیار یا 14 عیار باشد، نقطه ذوبش تغییر می کند و معمولا کاهش می یابد. از طرفی طلا ممکن است در حالت‌های مختلفی نظیر خرده، پودر یا اشکال مختلف دیگر باشد که این نیز بر دمای ذوب طلا تأثیر گذار است. طلا همچنین با فلزات مختلفی آلیاژ می شود تا رنگ های مختلفی تولید کند. مثلا طلا را با نقره آلیاژ می کنند تا طلای سبز تولید شود یا آن را با مس آلیاژ می کنند تا طلای قرمز که به رزگلد معروف است تولید گردد که این مورد هم نقطه ذوب را تغییر می دهد.
به طور کلی عیارهای مختلف طلا، در نحوه ذوب کردن طلا و مدت زمان ذوب شدن آن تاثیر گذار هستند. برای مثال طلای 18 عیار در دمای 1700 درجه فارنهایت ذوب می شود ولی طلای 10 عیار در دمای 1975 درجه فارنهایت ذوب می گردد. به یاد داشته باشید که هر چقدر خلوص و عیار طلا بیشتر باشد، طلا در دمای کمتری ذوب می شود و هرچقدر خلوص و عیار آن کمتر باشد به دمای بیشتری برای ذوب شدن نیاز خواهد داشت.
وسایل مورد نیاز جهت ذوب کردن طلا
در صورتی که قصد دارید با روش کوره، طلا را ذوب کنید، نیاز به یک کوره بوته ای کوچک، یک مشعل گازی مثلا یکی مشعل ونتوری، ریژه یا همان قالب مذاب (ریژه قالبی است که مذاب در آن ریخته می شود تا سرد گردد.)، لوازم ایمنی مثل دستکش نسوز و عینک ایمنی و محافظ صورت (شیلد صورت)، در صورت نیاز همزن گرافیتی، بوته گلدانی و انبر بوته نیاز دارید.
در صورتی که قرار است طلا را به روش هواگاز ذوب نمایید باید علاوه بر مشعل و کپسول که ذکر شد، یک بوته هواگاز که به بوته کاسه ای هم معروف است، انبر یا همان دستک بوته، لوازم ایمنی، ریژه و همزن (در صورتی که نیاز دارید)، تهیه نمایید. لازم به ذکر است که اگر نتوانستید بوته هواگاز گیر بیاورید، می توانید از سیب زمینی خام برای این کار استفاده کنید. مقداری از سیب زمینی را سوراخ کنید، داخل سوراخ ایجاد شده کمی بوراکس بریزید و طلای خود را درون آن قرار داده و ذوب کنید. لازم به ذکر است که در مورد لوازم و مواد شیمیایی مورد نیاز فرایند ذوب اینجابیشتر توضیح داده‌ایم.
مواد مورد نیاز برای ذوب کردن طلا
معمولا برای ذوب کردن طلا، به مواد زیادی نیاز نیست و همان بوراکس کفایت می کند، البته اگر طلا آلوده است و ناخالصی زیادی دارد باید بسته به نوع آلودگی از فلاکس های دیگری هم استفاده کرد. این فلاکس ها می توانند سدیم کربنات، سدیم نیترات، پتاسیم نیترات و بسیاری از فلاکس های رایج دیگر باشند. همچنین بعضی از افراد مقداری آمونیوم کلرید روی مذاب طلای ریخته شده در ریژه / قالب می ریزند تا طلا درخشنده تر شود. در صورتی که نتوانستید هیچ یک از این فلاکس ها یا به اصطلاح شار پیدا کنید شاید بتوانید به جای آنها از جوش شیرین که همه جا پیدا می شود، استفاده نمایید.
نکات پایانی
هرگونه گرد و ذرات حاصل از فرآیند ذوب را جمع آوری و نگهداری کنید و وقتی که به میزان کافی رسید، آنها را تیزاب کاری و نسبت به طلای موجود در آنها اقدام نمایید.
هرگاه رنگ سرخ مذاب که در ریژه ریخته شده از بین برود و فلز به رنگ طبیعی خود برگردد می توانیم نتیجه بگیریم که مذاب سرد شده و باید از ریژه تخلیه شود.
جهت جلوگیری از ایجاد شوک حرارتی هنگام وارد کردن فلزات به کوره، از قبل فلزات مورد نظر را با شعله مشعل پیش گرم کنید.
برای اینکه سطح شمش ترک برندارد، بعضی از افراد ریژه را در زیر مواد نسوز دفن می‌کنند تا عمل سرد شدن مذاب به‌طور تدریجی صورت گیرد.
در فرآیند ذوب کلیه نکات و موارد ایمنی را رعایت کنید. به طور مثال از دستکش‌های مقاوم در برابر حرارت و عینک ایمنی استفاده کنید و همچنین هرگز طلا را در نزدیکی چیزی که قابل اشتعال است، ذوب نکنید.
کتاب آموزش بازیافت طلا و نقره از جواهرات و قطعات الکترونیکی
در کتاب آموزش بازیافت طلا و نقره از جواهرات و قطعات الکترونیکی، نحوه ذوب طلا و نقره به روش هواگاز توضیح داده شده که مهمترین مباحث آن به شرح زیر است:
تعریف روش هواگاز و آشنایی با شعله های مشعل و مشخصات آنها
آشنایی با فلاکس ها نظیر بوراکس
آموزش نحوه لعابکاری بوته هواگاز با بوراکس
آشنایی با روش آماده سازی بوته هواگاز برای ذوب طلا و نقره
آموزش مرحله به مرحله ذوب طلا یا نقره
اگر به خواندن این کتاب علاقمند هستید یا دوست دارید بیشتر در مورد آن بدانید، به وبسایت زیر مراجعه کنید:
سلام من سعید هستم از تهران حدود سه سال کم وبیش با این کار آشنای دارم وبا تیزاب سلطانی وامید نیتریک کار کردم وحدود ۷۰۰گرم خاکه به دست آوردم که طلا ونقره آن تفکیک نشده است می‌توانم از شما کمک بگیرم جهت تفکیک وجداسازی طلا از نقره متشکر میشوم اگر جواب دهید
با سلام بعد از سه سال کار باید بدونید که طلا و نقره چطور تفکیک می شوند!
خاک رو باید تیزاب کاری و طلا رو استخراخ کنید. چیزی هم که حل نمیشه حاوی نقره خواهد بود.
سلام
وقتی طلا را دوباره ذوب می‌کنیم تقریبا در هنگام ذوب چند خط عیار طلا بالا می‌رود ، آیا مقدارش کم باشد عیارش ۲ الی ۳ خط بالا می‌رود یا مقدارش مثلا ۱۰۰ گرم باشد چند خط عبارش بالا می‌رود، ممنون میشم راهنمایی بیفرمایید
در ذوب طلا و نقره نکته ای هست که بفرمایید که به طلا و نقره آسیبی وارد نشه یا در آخر کسری نیاریم؟
سلام
از دادن حرارت زیاد به مذاب و اصطلاحا آورهیت کردن مذاب بپرهیزید تا کسری طلا و نقره کمتر بشه
درود
منظور از بوارکس همون تنه کاره؟
بله بوراکس همون بوره است که در بین افراد به پودر تنه کار معروفه
آیا در بین ماسه بادی هم طلا وجود دارد من دربین یک تپه ماسه فلزاتی دیدم که شبیه طلا بود
سلام من سعید هستم از تهران حدود سه سال کم وبیش با این کار آشنای دارم وبا تیزاب سلطانی وامید نیتریک کار کردم وحدود ۷۰۰گرم خاکه به دست آوردم که طلا ونقره آن تفکیک نشده است می‌توانم از شما کمک بگیرم جهت تفکیک وجداسازی طلا از نقره متشکر میشوم اگر جواب دهید
با سلام بعد از سه سال کار باید بدونید که طلا و نقره چطور تفکیک می شوند!
خاک رو باید تیزاب کاری و طلا رو استخراخ کنید. چیزی هم که حل نمیشه حاوی نقره خواهد بود.
سلام
وقتی طلا را دوباره ذوب می‌کنیم تقریبا در هنگام ذوب چند خط عیار طلا بالا می‌رود ، آیا مقدارش کم باشد عیارش ۲ الی ۳ خط بالا می‌رود یا مقدارش مثلا ۱۰۰ گرم باشد چند خط عبارش بالا می‌رود، ممنون میشم راهنمایی بیفرمایید
وقت بخیر جنس بوته ذوب طلا از چه جنسی می تونه باشه که در کوره هم ذوب نشود
آلومینا خوبه.