در بازیابی و استخراج فلزات گرانبها، ما با انواع مواد و ترکیبات شیمیایی فلزی و غیر فلزی نظیر اکسیدها و هیدروکسیدها، سولفات ها، کلریدها، نیترات ها و … سروکار داریم. به همین دلیل واجب است که بدانیم که کدام یک از مواد و ترکیبات در آب یا فلان اسید حل می شود و کدام یک در آب یا اسید نامحلول است. این امر به ما کمک می کند تا مراحل بازیابی فلزات گرانبها نظیر حل کردن مواد در اسیدها، رسوب دادن و شست و شو رسوب و مواد را به نحو بهتری انجام دهیم. با این مقدمه تعدادی از قوانین حلالیت مواد شیمیایی و ترکیبات رایج در بازیابی فلزات گرانبها را شرح می دهیم تا خوانندگان گرامی از آن در فرآیند های بازیابی و استخراج استفاده نمایند.


نکته: باید توجه داشته باشید که بعضی از این قوانین کلی هستند و ممکن است در مورد یک ماده یا ترکیب خاص درست نباشند.

اصلا حلالیت یا انحلال پذیری چیست؟

قوانین حلالیت مواد شیمیایی

حلالیت یا انحلال پذیریبه وضعیت یا ویژگی یک ماده یا محلول اطلاق می‌شود که قابلیت حل شدن یا انحلال در یک محیط دیگر (معمولاً محیط مایع) را داشته باشد. به عبارت دیگر، این ویژگی نشان دهنده توانایی یک ماده در انحلال و تبدیل شدن به یک محلول است. لازم به ذکر است که انحلال پذیری به عواملی مانند دما، فشار، و خصوصیات شیمیایی ماده و محیط انحلال‌دهنده بستگی دارد و البته هر محلولی یک مقدار مشخص از یک حل شونده را می‌تواند در خود حل کند و به طور مثال شما نمی توانید از یک حدی بیشتر فلز مس را در اسید نیتریک یا اسید سولفوریک حل نمایید. هرچند حال می‌توان محلول را گرم کرد تا انحلال پذیری اش بالا برود و مس بیشتری در آن حل شود که در آن صورت وقتی محلول سرد شود، چون در حالت فراسیرشده است، مقداری از مس به صورت نمک رسوب خواهد کرد.

تعدادی از قوانین حلالیت مواد و ترکیبات رایج در بازیابی فلزات گرانبها

  • همه نیترات ها، کلرات ها (کلرات پتاسیم فقط کمی در آب سرد محلول است) و استات ها در آب محلول اند و هیچ استثنایی وجود ندارد. 
  • همه نمک های سدیم، پتاسیم و آمونیوم در آب محلول اند و هیچ استثنایی وجود ندارد و به همین دلیل است که در صورت آلودگی مواد به سولفات یا کلرید سدیم می توان از آب استفاده کرد و به راحتی مواد را تمیز نمود.
  • کلرید های همه فلزات به غیر از سه فلز سرب، نقره و جیوه در آب محلول اند. 
  • ترکیبات نقره به جز نیترات نقره و استات نقره نامحلول هستند.
  • کربنات ها، فسفات ها، بورات ها و سولفیت های همه فلزات به جز سدیم، پتاسیم و آمونیوم در آب محلول اند.
  • اکسیدها و هیدروکسیدها در آب حل نمی شوند به جز اکسیدها و هیدروکسیدهای سدیم، پتاسیم و آمونیوم
  • سولفیدها به جز فلزات قلیایی و فلزات قلیایی خاکی بسیار نامحلول هستند. به طور کلی سولفیدها یکی از نامحلول ترین یون ها هستند.
  • کربناتها به جز فلزات قلیایی و NH4+ نامحلول هستند.

قوانین حلالیت مواد شیمیایی

حلالیت مواد شیمیایی و ترکیبات رایج در بازیابی و استخراج فلزات گرانبها

  • نیترات نقره در آب محلول است.
  • کلرید طلا در آب محلول است.
  • اکسید آهن را می توان با جوهرنمک یا اسید سولفوریک حل کرد.
  • طلا، پالادیوم و پلاتین را می توان در تیزاب سلطانی حل نمود.
  • نقره را می توان با اسید نیتریک حل نمود.
  • نیترات پالادیوم در آب محلول است.


مطالب مرتبط: