کلرید مس تک ظرفیتی یا کلرید مس 1 یا کلرید کاپروس از نمک‌های شیمیایی مهم مس است. البته این کلرید به اندازه سولفات مس پرمصرف و رایج نیست، اما به هر حال کاربردهای خود را در صنعت دارد و از جایگاه مهمی در بین مواد شیمیایی برخوردار است. از این رو قصد داریم در این مقاله شما را با این ترکیب شیمیایی بیشتر آشنا کنیم.
خصوصیات فیزیکی و شیمیایی کلرید مس 1
کلرید مس تک ظرفیتی Copper (I) chloride با فرمول شیمیایی CuCl از مس و کلر تشکیل شده است. این ماده به صورت پودری سفیدرنگ و گاهی سفید مایل به سبز است و انحلال‌پذیری پایینی در آب دارد و در اتانول و استون هم حل نمی‌شود. البته در هیدروکلریک اسید و آمونیوم هیدروکسید حل می‌شود. این ماده شیمیایی یک اسید لوئیس ضعیف به شمار می‌آید و از این رو به تشکیل کمپلکس‌های پایدار با بازهای لوئیس ضعیف مانند تری فنیل فسفین تمایل نشان می‌دهد. لازم به ذکر است که این نمک شیمیایی در دمای چهارصد و بیست و سه درجه سانتی‌گراد ذوب می‌شود و در دمای هزار و چهارصد و نود درجه سانتی‌گراد به جوش می‌آید و درواقع در این دما تجزیه می‌گردد.
تولید کلرید مس تک ظرفیتی
کلرید مس تک ظرفیتی برای اولین برای در قرن هفدهم میلادی توسط فردی به نام رابرت بویل ساخته شد. او این ماده را از واکنش کلرید جیوه و فلز مس تولید کرد. امروزه این ماده شیمیایی به صورت صنعتی از ترکیب مستقیم فلز مس و گاز کلر در دمای چهارصد و پنجاه تا نهصد درجه سانتی‌گراد تولید می‌شود. البته روش دیگری هم برای تولیدش وجود دارد که در آن کلرید مس دو ظرفیتی copper(II) chloride با گاز دی اکسید گوگرد یا آسکوربیک اسید (ویتامین سی) واکنش می‌دهد تا به کلرید مس 1 کاهش یابد.
کاربردهای کلرید مس تک ظرفیتی
این نمک شیمیایی فلز مس در صنایع مختلف برای کارهای گوناگون استفاده می‌شود. برای مثال از آن برای سنتز مواد آلی، به عنوان کاتالیزور، در آتش کاری به عنوان عامل رنگ دهی سبز و آبی، برای تست شعله، در تولید قارچ کش کاپر اکسی کلرید، در تهیه پلیمرهای متصل به فلزات، برای ساخت نیمه‌هادی‌ها، تولید ابرخازن ها و بسیاری از کارهای دیگر استفاده می‌کنند.
نگهداری و انبارش کلرید مس 1
کلرید مس تک ظرفیتی را باید در جایی خنک، خشک، عاری از رطوبت و آب و به دور از نور خورشید و مواد شیمیایی و عوامل ناسازگار نگهداری و انبار کرد. همچنین انبار باید دارای تهویه کافی و دمای مناسب باشد تا کلرید مس فاسد نگردد و ماندگاری کافی داشته باشد. این ماده غیر قابل اشتعال است و به خودی خود نمی‌سوزد، اما می‌تواند در معرض حرارت به گازهای خورنده و سمی تجزیه شود و بنابراین باید دور از گرما و احتراق نگهداری شود.
نکات ایمنی
کلرید مس تک ظرفیتی همچون سایر مواد شیمیایی خطراتی را به همراه دارد و باید در هنگام مصرف آن موارد ایمنی را رعایت نمود و از دستکش ایمنی، ماسک تنفسی و عینک ایمنی استفاده کرد. این ماده در صورت بلع یا تماس با پوست و چشم خطرناک است و باعث تحریک پوست و آسیب جدی به چشم می‌شود.
