کلرید آهن دو ظرفیتی (Iron(II) chloride) یا کلریدفرو یا فروس کلرید (Ferrous chloride) و یا آهن دی کلرید یکی از کلریدهای مهم فلز آهن است که اگرچه نسبت به کلروفریک پرکاربرد و استفاده از آن رایج نیست، اما همچنان کاربردهای خاص خود را دارد. در این مطلب با این ماده شیمیایی، خصوصیات آن و کاربردهایش بیشتر آشنا خواهیم شد.


خصوصیات فیزیکی و شیمیایی کلرید آهن دو ظرفیتی

کلرید آهن (II) با فرمول شیمیایی FeCl2 یک ماده پودری با رنگ سبز روشن است که قابلیت انحلال‌پذیری در آب، الکل، استون و تا حدی بنزن را داراست و یک جامد پارامغناطیس به شمار می رود.. دمای ذوب و جوش این ماده شیمیایی به نوع آن بستگی دارد و مثلاً نوع بدون آب آن در دمای شش‌صد و هفتاد و هفت درجه سانتی‌گراد ذوب شده و در دمای هزار و بیست و سه درجه سانتی‌گراد به جوش می‌آید. گفتنی است که این ترکیب بوی تند و زننده ای دارد و دارای خاصیت اسیدی نسبتا بالایی می باشد به گونه ای که حین کار با آن می بایست نکات ایمنی را رعایت نمود. همچنین رنگ محلول این نوع از کلرید آهن سبز یا سبز روشن و گاهی موارد سبز روشن مایل به نارنجی می باشد. سایر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی این ترکیب به شرح زیر است:

جرم مولی: 126.75 گرم بر مول
چگالی: برای فرم انیدروز 3.16 گرم بر سانتی متر مکعب و برای فرم دی هیدرات 2.30 گرم بر سانتی متر مکعب
انحلال‌پذیری در آب: 64.4 گرم در صد میلی لیتر آّب در دمای 10 درجه سانتی گراد و 105.7 گرم در همین مقدار آب در دمای 100 درجه سانتی گراد
سایر حلال ها: تتراهیدروفوران، الکل و استون

کلرید آهن دو ظرفیتی (کلریدفرو)

تولید کلرید فرو

کلرید فرو یا همان کلرید آهن (II) از واکنش پودر آهن با محلول متانول و اسید کلریدیک غلیظ تحت یک شرایط خنثی تولید می‌شود. این واکنش باعث ایجاد ماده محلول متانول می‌شود که به دنبال حرارت دادن در محیط خلأ در دمایی در حدود ۱۶۰ درجه سانتی‌گراد کلریدفرو غیر آب دار را تولید می‌کند. این ماده شیمیایی را همچنین می‌توان از واکنش ضایعات حاصل از پروسه تولید فولاد با اسید کلریدریک و همچنین از واکنش کلر خشک و آهن در دمای ششصد درجه سلسیوس نیز ساخت. لازم به ذکر است که در فرایند تولید تیتانیوم هم این ماده به عنوان یک محصول جانبی تولید می‌گردد چراکه سنگ تیتانیوم هم در بسیاری موارد حاوی آهن است.

کاربردهای کلرید آهن دو ظرفیتی

کلرید آهن دو ظرفیتی دارای کاربردهای کم اما زیاد و متنوعی است. برای مثال از آن به عنوان عامل کاهنده و لخته کننده در تصفیه آب و فاضلاب به خصوص فاضلاب و پساب حاوی کرومات و برای کنترل بو در تصفیه فاضلاب، در آزمایشگاه‌ها جهت سنتز کمپلکس‌های آهن و همچنین به عنوان یک معرف در سنتزهای آلی، در ساخت بعضی از داروها، به عنوان ماده نگهدارنده در رنگرزی برخی از پارچه‌ها، تولید رنگ‌دانه‌های مغناطیسی، به عنوان پیش ماده در ساخت درجه‌های مختلفی از هماتیت (که می‌تواند برای ساخت رنگ‌دانه‌ها مورد استفاده قرار گیرد)، به عنوان عامل احياء كننده در آناليزهاي معدني، براي تشخيص پتاسيم هگزا سيانو فرات III در متالورژی، در حمام‌های پوشش آهن، برای ایجاد رسوب شکل‌پذیرتر، در مطالعات بیوشیمی و پزشکی و بسیاری از کارهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شاید برایتان جالب باشد که اخیراً دانشمندان از بخارهای کلریدفرو برای استخراج پلاتین، پالادیوم و رودیم از کاتالیزورهای اگزوز خودرو هم استفاده کرده‌اند.

کلرید آهن دو ظرفیتی (کلریدفرو)

انبارش و نگهداری کلرید آهن (II)

کلرید آهن دو ظرفیتی باید در جایی خشک، خنک و دارای تهویه مناسب و به دور از نور خورشید و آب و رطوبت و همچنین عوامل و مواد شیمیایی ناسازگار نگهداری شود. لازم به ذکر است که این ماده شیمیایی تمایل زیادی به جذب رطوبت دارد و در مجاورت با هوا نیز خیلی زود اکسید می‌شود که باید این دو مورد را در بسته‌بندی یا انبارش آن در نظر گرفت.

نکات ایمنی کلریدفرو

کلریدفرو یک ماده شیمیایی اسیدی و خورنده است و تماس آن با پوست می‌تواند باعث تحریک و سوزش و تماس آن با چشم می‌توان باعث آسیب جدی شود که در صورت تماس با چشم باید سریعا و به مدت چند دقیقه چشم را با آب شستشو داد. استنشاق ذرات و گرد و غبار کلرید آهن دو ظرفیتی هم می‌تواند باعث تحریک سیستم تنفسی، بینی و گلو شود. تماس طولانی مدت با آن هم می‌تواند باعث تغییر رنگ چشم و آسیب به کبد شود.



مطالب مرتبط: