ضایعات بردهای الکترونیکی همچون بردهای کامپیوتری، بردهای مخابراتی، بردهای الکتریکی مثل بردهای لوازم صوتی و تصویری و … حاوی فلزات و مواد با ارزشی هستند و از این رو باید بازیافت شوند. البته این ضایعات به دلیل این که حاوی فلزات سنگین زیادی هستند، دپو یا دفن کردن آنها در خاک باعث تولید ترکیبات و گازهای خطرناکی می شود که برای محیط زیست و انسان خطرناک است و این نیز یکی دیگر از دلایل بازیافت بردهای الکترونیکی می باشد.


فواید و معایب بازیافت بردهای الکترونیکی

بدون شک بازیافت بردهای الکترونیکی فواید زیادی دارد که از آنها می توان به کاهش پسماندهای الکترونیکی، حفاظت از محیط زیست، بازیابی فلزات و منابع معدنی و استفاده مجدد از آنها، کسب درآمد و ایجاد فرصت‌های شغلی و … اشاره نمود. از معایب آن نیز می توان به ایجاد پسماندها و پساب های خطرناک و حاوی فلزات سنگین و کار با بخارها، محلول ها و مواد شیمیایی خورنده و اسیدی و به دنبال آن ایجاد مشکلات محیط زیستی اشاره کرد.

بازیافت برد و قطعات الکترونیکی

چالش‌ها و مشکلات

چالش جمع‌آوری ضایعات برد: جمع‌آوری بردها و قطعات الکترونیکی نیازمند زیرساخت‌هایی است که در بسیاری از مناطق دنیا وجود ندارد. همچنین وجود قیمت های بالا و حبابی و دلال ها مشکلات زیادی را برای واحدهای بازیافت به وجود می آورد.

جداسازی و بازیافت کامل:  بازیافت کامل بردها و قطعات الکترونیکی به گونه ای که اکثر فلزات و مواد قابل بازیافت استخراج شوند، نیازمند شرایط خاص و فرآیندهای پیچیده و هزینه‌بر است که هنوز به صورت بهینه و اقتصادی توسعه نیافته است.

کار با اسیدها و مواد شیمیایی: در این صنعت لازم است که با اسیدها و مواد شیمیایی خورنده و خطرناک کار شود. 

مصرف انرژی: بازیافت بردها و به طور کلی ضایعات الکترونیکی نیازمند مصرف انرژی مثل گاز است که در کشورهایی که به انرژی ارزان قیمت دسترسی ندارند، مشکل‌زا است.

بردهای الکترونیکی حاوی چه فلزاتی هستند؟

بردهای الکترونیکی، بسته به نوع بردها، می توانند حاوی طلا، نقره، پالادیوم، پلاتین، مس و بسیاری از فلزات دیگر باشند. طبق یک آمار رسمی، بردهای الکترونیکی حاوی 20 درصد وزنی مس، 0.04 درصد طلا، 0.15 درصد نقره و 0.01 درصد پالادیوم می باشند که بازیافت این فلزات می تواند علاوه بر این که به حفظ محیط زیست کمک کند، باعث سودآوری اقتصادی نیز می شود. علاوه بر اینها بردهای الکترونیکی حاوی آلومینیوم، آهن، روی، نیکل، تنگستن، قلع، سرب و آلیاژهایی نظیر فسفربرنز (Phosphor Bronze)، برنج و … می‌باشند که بعضا نیز قابل بازیافت می باشند.

  • بردهایی که کاربرد پزشکی، نظامی یا هوافضا داشته اند معمولا نسبت به بردهای دیگر حاوی طلا و نقره بیشتری هستند.
  • به طور کلی بردها و قطعات الکترونیکی هرچه قدیمی تر باشند، حاوی طلا و نقره بیشتری خواهند بود. البته این مساله همیشه و در همه موارد صدق نمی کند.
  • برای ارزشگذاری یک برد الکترونیکی باید به میزان چیپ ها و خازن های نصب سطحی موجود در آن، روکش های طلای احتمالی روی برد، کاربردی که برد داشته است، سال ساخت برد و بسیاری از موارد دیگر توجه کرد.
  • بردهای مس بار که معمولا قهوه ای رنگ هستند و از لوازم صوتی – تصویری و لوازم خانگی جدا می شوند، حاوی طلا و نقره بسیار کمی هستند. به همین خاطر این بردها فقط برای بازیافت مس مورد توجه قرار می گیرند.

مراحل بازیافت بردهای الکترونیکی

اگرچه روش های مختلفی مثل جداسازی و بازیافت فیزیکی و دستی، استخراج شیمیایی با استفاده از اسیدها، استخراج حرارتی با استفاده از پیرولیز و ذوب، جداسازی و بازیافت مغناطیسی و بازیافت تبخیری برای بازیافت بردهای الکترونیکی وجود دارد، اما به طور کلی بازیافت بردهای الکترونیکی به چهار مرحله تقسیم می شود که در زیر به آنها اشاره می کنیم.

دسته بندی بردهای الکترونیکی و جداسازی قطعات

بازیافت طلا و نقره از بردهای الکترونیکی

در این مرحله بردهای الکترونیکی از همدیگر جداسازی و درجه بندی می شوند. همچنین بعضی از قطعات الکترونیکی از سطح بردها جدا و دسته بندی می شوند تا جداگانه بازیافت گردند. در صورتی که قطعاتی مثل مس یا آلومینیوم نیز بر روی بردها نصب شده باشد، مثل هیت سینک ها، این قطعات جدا می شوند.

ذوب بردهای الکترونیکی

بردهای الکترونیکی در کوره، ذوب می شوند تا مس و فلزات گرانبها از بردها جدا و بازیافت شوند. سپس در یک فرآیند جداگانه، فلزات گرانبها از مس جداسازی و بازیابی می شوند.

جداسازی فلزات گرانبها

فلزات گرانبهای جداسازی شده، اسیدکاری و تیزاب کاری میگردند تا نقره، طلا، پالادیوم و بعضا پلاتین از همدیگر جداسازی و بازیابی گردند. سپس هر فلز به صورت جداگانه ذوب می شود و به شکل شمش یا ساچمه به بازار عرضه می گردد.

خنثی سازی و ایمن سازی پسماندها و پساب ها

در مرحله آخر پسماندها و پساب های حاصل از بازیافت بردهای الکترونیکی، به طور اصولی خنثی سازی و ایمن سازی می شوند تا برای دفع آماده گردند.

سخن پایانی

بازیافت بردهای الکترونیکی

ضایعات الکترونیکی، هر ساله در جهان رو به افزایش است. برای مثال در سال 2006، طبق آمار مختلف 20 تا 50 میلیون تن ضایعات الکترونیکی تولید شده است که بخش اعظم آن را بردهای الکترونیکی تشکیل می دهند. این حجم از ضایعات الکترونیکی انسان را وادار می کند که برای بازیافت آنها اقدام نماید. در این بین کشورهای چین، پاکستان، نیجریه و هند اقدام به واردات حجم گسترده ای از این ضایعات می نمایند و فلزات گرانبهای موجود در آنها و البته فلزات و مواد با ارزش دیگری نظیر مس، آلومینیوم و انواع پلاستیک ها را بازیافت می نمایند و بدین طریق به سود سرشاری دست پیدا می کنند.



مطالب مرتبط: