تیوسیانات پتاسیم (به انگلیسی: Potassium thiocyanate) که به نام های پتاسیم رودانید و پتاسیم رودانات نیز شناخته میشود، یک ترکیب شیمیایی با شناسه پابکم ۱۰۹۳۱۳۷۲ و جرم مولی 97.181 گرم بر مول است که در برخی از صنایع به کار میرود. این ماده شیمیایی سمی محسوب میشود، چراکه در محیطهای اسیدی و یا در اثر حرارت تجزیه شده و مواد بسیار سمی تولید میکند. در ادامه بیشتر در مورد این ماده توضیح خواهیم داد.
ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی
تیوسیانات پتاسیم با فرمول شیمیایی KSCN یک پودر کریستالی بی رنگ و بدون بو است که یک شبه هالید و یک نمک مهم از آنیونهای تیوسیانات به شمار میرود که در آب، استون و اتانول حل میشود. این نمک شیمیایی نسبت به بسیاری از نمکهای غیرمعدنی نقطه ذوب پایینتری دارد و در دمای ۱۷۳٫۲ درجه سانتیگراد ذوب میشود. همچنین در دمای 500 درجه سانتیگراد به نقطه جوش خود میرسد که درواقع در این دما تجزیه میگردد. لازم به ذکر است که ماده بسیار واکنشپذیر است و به سرعت با فلزات واکنش داده و تیوسیانات آنها را میسازد. برای مثال با نیترات آهن (III) واکنش نشان میدهد و آهن (III) تیوسیانات، اسید نیتریک و اکسید پتاسیم تولید میکند.
تیوسیانات پتاسیم چگونه تجزیه و سنتز میشود؟
این نمک شیمیایی در اثر همجوشی گوگرد با سیانید پتاسیم در مرحله اول و سپس استخراج با الکل آب گرم و درنهایت تبخیر و خنکسازی سنتز و تولید میشود.
کاربردهای پتاسیم تیوسیانات
از پتاسیم سیانات برای تبدیل کربنات اتیلن به سولفید اتیلن، از محلول رقیق آن برای شبیهسازی تأثیرات خون در فیلم و تئاتر(این ماده زمانی که با محلول کلرید آهن واکنش میدهد، یک محلول قرمزرنگ شبیه به رنگ خون تولید میکند که بدین جهت از آن در صنعت سینما استفاده میشود)، در انواع سنتزهای شیمیایی، برای تبدیل اسیل کلریدها به ایزوتیوسیانات ها، به عنوان شناساگر یون آهن III، در تولید آفتکش، برای سنتز تعدادی از محصولات دارویی و برخی از کارها و صنایع دیگر استفاده میشود.
نگهداری و انبارش پتاسیم تیوسیانات
این ماده شیمیایی باید در دمای دو تا سی درجه سانتیگراد و در یک ظرف دربسته و دور از عوامل و مواد شیمیایی ناسازگار به ویژه حرارت و اسیدها نگهداری و انبار شود تا هم فاسد و غیرقابل استفاده نشود و هم خطر ایمنی متوجه ما نکند.
مسائل ایمنی
همانطور که ذکر شد، پتاسیم تیوسیانات یک ماده سمی و خطرناک است و به همین دلیل باید از تماس آن با پوست و چشم، یا استنشاق ذرات آن جلوگیری نمود. گفتنی است که تماس این ماده با چشم باعث قرمزی و درد زیادی میشود و تماس آن با پوست باعث تحریک موضعی میگردد. بلع آن نیز باعث سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ و ضعف خواهد شد و باید بلافاصله به دنبال مراقبتهای پزشکی بود.